كشف یك حمام اسلامی در قلعه آلاجوق اردبیل
به گزارش فراجا در جستجوهای نجات بخشی قلعه و گورستان «یل سویی» محدوده سد «تازه كند انگوت»، كشفِ حمام تاریخی متعلق به دوره اسلامی را از مهمترین كشفیات این محوطه ی تاریخی می دانند.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، روح الله محمدی، سرپرست هیات كاوش نجات بخشی قلعه آلاجوق در گرمی اردبیل، با بیان این خبر اظهار داشت: قسمت هایی از این بنا كه همه از آجر با ملات گچ ساخته شده و در ضلع شرقی قلعه و در بستر رودخانه سامبور چای قرار دارد، بر اثر فعالیت های سد سازی تخریب شده است.
این دیرینه شناس اظهار داشت: این بنای آجری در زیر بنایی حدود ۱۰۰ متر مربعی ساخته شده و از نمونه های شاخص و جالب توجه حمام های اولیه دوره ی اسلامی است.
او با استناد به آثار سفال های به دست آمده در كف این بنا، تاریخ آنرا دوره سلجوقی دانست و اظهار داشت: در این حمام سسیتم جالبی برای آبرسانی به داخل بنا و همینطور تخلیه آن به كار بسته شده است، به نظر می آید آب با استفاده از تنپوشه های سفالی یا حفر كانال از بستر رودخانه به این محل انتقال داده شده و سپس با استفاده از دو مجرا یا كانال باریك قرار گرفته روی دیوارهای بنا به داخل حوض های كوچكی كه در مركز بنا تعبیه شده هدایت و در آنجا جمع می شده است.
وی با اشاره به تعبیه اتاق های كوچكی برای محل شستشو در كنار هر كدام از این حوض ها اضافه كرد: به نظر می آید افراد از این حوض ها آب را به روش های مختلف برداشته و در این اتاقك ها كه حكم حمام را داشته، به استحمام می پرداختند.
محمدی با بیان این كه كف و دیوار همه ی این حمام ها كه چند نمونه از آنها در داخل بنا قابل مشاهده می باشد، به واسطه اندودی از گچ و آهك محافظت شده اند، افزود: لایه های روی هم قرار گرفته از اندود آهك در كف و دیوارها نشان داده است كه این بنا در چندین مرحله مرمت شده و برای سال های طولانی استفاده می شده است.
او اضافه كرد: در قسمت كف اتاقك های حمامی شكل، مجرایی برای دفع فاضلاب دیده می گردد كه از هر كدام از آنها یك مجرا به سمت مركز بنا ساخته شده و در نهایت تمامی آنها در قسمت جنوبی بنا به سمت یك مجرا هدایت و از آنجا آب فاضلاب به صورت زیر زمینی به بیرون از بنا هدایت شده است.
محمدی با بیان این نكته كه همه این مجراها با لایه ای از آهك اندود شده است، اظهار داشت: سیستم كلی كه در این بنای آجری به كار بسته شده به این شكل است كه آب از یك بخش مرتفع به بالای دیوارهای بنا آورده شده و پس از جریان دادن آب در داخل بنا و سپس استحمام، آب به صورت زیر زمینی و از زیر بخش ورودی بنا و از زیر پلكان سنگی آن به بیرون هدایت شده است.
سرپرست هیات كاوش نجات بخشی قلعه آلاجوق در گرمی اردبیل از تخریب بخشی از بنا به علت بی توجهی در كانال كشی برای آبرسانی آب آشامیدنی روستاهای اطراف این منطقه، اطلاع داد و اضافه كرد: با این وجود شكل كلی حمام و سیستم های ورود و خروج آب در این بنای مهم دوره اسلامی قابل بازسازی است.
وی با تاكید بر این كه به صورت كلی این حمام تاریخی فضاهایی مانند پلكان ورودی، رختكن، فضای میانی حمام یا بخش عمومی حمام، اتاقك های استحمام، حوض های كوچك برای انبار آب است، افزود: د ر كنار این حوض ها، فضاهای كوچك و باریك مانندی هم وجود دارد كه احیانا فضای شخصی و خصوصی برای استحمام بوده است. همینطور كاوش ها هم اكنون در بیرون از این بنا برای شناسایی چگونگی آبرسانی به این بنا و یا محل آبرسانی ادامه دارد.
سرپرست هیات كاوش نجات بخشی قلعه آلاجوق بیشترین صدمه های انسانی را متعلق به محوطه های حوضه ی سد تازه كند در بخش گورستان ها دانست و اضافه كرد: بخشی از این تخریب ها توسط مردم بومی و بسیاری دیگر از آنها به صورت عمدی یا سهوی بوسیله عملیات سد سازی صورت گرفته است.
او با بیان این كه محوطه قلعه یل سویی در اطراف خود دارای سه گورستان جدا از هم است كه تقریباً همزمان بوده و به عصر آهن تعلق دارند، افزود: در گورستان های یك و دو كه در داخل زمین های كشاورزی و در سمت شمالی و غربی قلعه قرار گرفته اند هیچ گور سالمی از دست حفاران غیر مجاز سالم نمانده است.
محمدی با اشاره به این كه آثاری كه از گورهای حفاری شده بر جای مانده، نشانگر ساختار چهار چینه سنگی گورها است و برپایه آثار سفال هایی كه از آنها در آمده و در سطح مشخص است، متعلق به دوره آهن هستند، اضافه كرد: در گورستان شماره سه یك گور بزرگ مركزی مورد غارت قرار گرفته كه در اطراف این گور چند ترانشه بزرگ برای كشف گورهای احتمالی در اطراف این گور بزرگ مركزی بوجود آمده كه منجر به كشف دو گور چهار چینه سنگی كوچك شد.
او با تاكید بر این كه متاسفانه یكی از آنها مورد غارت قرار گرفته بوده ولی نمونه دیگر سالم مانده بود، افزود: این گور چهار چینه سنگی متعلق به عصر آهن دو بوده و در آن و در شرقی ترین بخش آن، یك كودك پنج تا هفت ساله تدفین شده بود.
این دیرینه شناس با اشاره به این كه جهتِ كُلی تدفین به صورت شمالی – جنوبی است و به علت آشفته بودن تمامی اجزای اسكلت، به نظر می آید كه به صورت ثانویه در این گور تدفین شده، اظهار داشت: همه ی بخش های اسكلت مانند جمجمه، فك تحتانی و فوقانی و سایر اعضای آن از محل اصلی خود جابجا شده و به صورت آشفته در این بخش از گور انباشت شده بودند.
محمدی با بیان این كه با از بین رفتن بخش جمجمه و لگن، هیچ نظری راجع به جنسیت آن نمی توان عرضه داد، اضافه كرد: از این گور دو نمونه ظرف سفالی خاكستری دهانه باز و گردن دار به دست آمد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب