خبرگزاری مهر؛ گروه استان ها- وحید محمدی یكتا: پیش ازاین، سفر به عنوان یك تفریح برای مسافر و فرصت برای شهر و دیار میزبان محسوب می شد، گردشگران مقصد را با توجه به اعتقادات مذهبی، ظرفیت های تجاری یا تفریحی با مشورت اطرافیان انتخاب می كردند و به دلیل سفرهای زمینی، به ناچار به اماكن بین راه نیز سر زده و معمولاً از آن ها بازدید می كردند، اما امروز گردشگری پیشرفت قابل ملاحظه ای كرده و به یك صنعت تبدیل و شیوه های نوین برای جذب گردشگر ایجاد شده است.
امروز پارامترهای متعددی در جذب گردشگر نقش دارند، سفرهای هوایی رقیب جدی سفرهای زمینی شده و دیگر خبری از حضور گردشگران اجباری در شهرهای بین راه نیست، درآمد گردشگری آن قدر قابل ملاحظه شده است، كه دولت ها برای افزایش و نیز نحوه مصرف آن ها در بودجه های سالانه خود پیش بینی هایی انجام می دهند.
متأسفانه سابقه هفت هزارساله و همچنین ظرفیتی كه ۲۳۰ سال مركزیت به تهران داده است، همیشه مورد غفلت بوده و جاذبه های گردشگری تهران در زیر پوست ترافیك دائمی و دیگر المان های شهری این كلان شهر پنهان شده است.
به گفته برخی مسئولان تهران بیش از ۲ هزار نقطه گردشگری، زیارتی، تاریخی و تفریحی دارد، كه بازدید از تمام جاذبه های گردشگری تهران نیاز به بیشتر از یك ماه زمان دارد، بااین حال كمتر به معرفی این ظرفیت ها و بهره گیری از آن ها توجه می شود.
سهم اندك از صنعت گردشگری
سمانه شمس، از فعالان عرصه آموزش گردشگری و كارشناس این حوزه، در خصوص تفاوت های ایجاد شده در نحوه سفرها و اثرات آن بر صنعت گردشگری، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: امروز نسبت به گذشته مقاصد سفر چندین برابر شده است، هر ویژگی منحصربه فرد، زیبایی طبیعی، آرامش و دوری از هیاهو، آثار باستانی و مذهبی در یك منطقه آن را به یك مقصد سفر تبدیل كرده است و از سفرهای اجباری به اماكن بین راهی به طور معنی داری كاسته شده است، در دنیای امروز باید هوشیار عمل كرد و تمام جوانب را سنجید، تا بتوان در صنعت گردشگری، با غول های بزرگ جهانی رقابت كرد.
محتوای آموزشی ارزشمند و استاندارد بستر مناسب آموزش های گردشگری را فراهم ساخته، اما پراكندگی و عدم انسجام و نگاه های جزیره ای سبب شده تا توفیقات حاصل شده كم تر از انتظارات باشدبه گفته شمس، برای جذب گردشگر، باید برای كودك خانواده گردشگر، همسر خانواده و نیز تك تك اعضای یك گروه برنامه ریزی داشت و با توجه به ظرفیت های مقصد، برای پر كردن اوقات گردشگر در محل موردنظر برنامه ریزی كرد و به طوركلی باید به آموزش در این عرصه اهمیت داد.
وی آموزش های ارائه شده درزمینهٔ جذب گردشگر و تور لیدری را كافی ندانست و تأكید كرد: محتوای آموزشی ارزشمند و استاندارد بستر مناسب آموزش های گردشگری را فراهم ساخته، اما پراكندگی و عدم انسجام و نگاه های جزیره ای سبب شده تا توفیقات حاصل شده كم تر از انتظارات باشد.
این فعال گردشگری به اثرات مثبت اجتماعی و اقتصادی در كشورهای موفق در صنعت گردشگری اشاره كرد و افزود: زمانی كه درآمد سالانه بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار ایالات متحده از محل صنعت گردشگری به عنوان كشور پیش رو در جذب گردشگر و یا درآمد ۶۰ میلیارد دلاری اسپانیا، ۵۶ میلیارد دلاری فرانسه و ۵۱ میلیارد دلاری چین با درآمد سالانه ۶ الی ۶.۵ میلیارد دلاری كشورمان در سال ۹۴ مقایسه می شود، به خوبی می فهمیم كه با رسیدن به اهداف صنعت گردشگری فاصله داریم درحالی كه می توانیم درآمد خوبی از این صنعت داشته باشیم.
حركت سردرگم، ما را از رسیدن به چشم انداز گردشگری ۲۰۲۵ دور می كند
وی درآمد كشور از صنعت گردشگری را طبق چشم انداز ۲۰ ساله، ۳۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ دانست و گفت: هنوز تا رسیدن به این درآمد فاصله زیادی داریم و اگر چشم انداز تعریف می شود، باید سعی كنیم به آن برسیم و قطعاً حركت سردرگم و بدون انسجام، همراه با ضعف شدید ساختار و امكانات، سبب ناكامی بیش ازپیش گردشگری كشور می شود.
به گفته شمس، استان تهران دارای ظرفیت های بسیار خوب طبیعی، كویری و نیز باستانی به خصوص در روستاها است و می تواند نقشی به مراتب پررنگ تر از نقش كنونی در صنعت گردشگری ایفا كند و با آموزش به عنوان زیربنایی ترین لازمه مدیریت منابع انسانی می توان به توسعه و پایداری صنعت گردشگری در این استان كمك كرد.
وی افزود: بسیاری از هنرهای دستی روستاها كه برای خود مردم آن روستا عادی است، برای گردشگران، به خصوص گردشگران خارجی بسیار جذاب است و باید شكوفا شود، این شكوفایی جز با ارائه آموزش های صحیح میسر نیست.
این كارشناس ارشد مدیریت آموزش گردشگری ضعف در معرفی و شناخت بسیاری از ظرفیت های گردشگری را ناشی از كوتاهی در آموزش به خصوص در میان نسل جوان دانست و تأكید كرد: جوانان هر منطقه پتانسیل بسیار مناسبی برای بسترسازی جذب گردشگر را دارند و می توان با آموزش مختصر به آن ها زمینه شكوفایی صنعت گردشگری را بیش ازپیش فراهم كرد.
وی ادامه داد: دراین بین می توان مؤسسات آموزشی گردشگری را فعال كرد، تا جوانان هر منطقه آموزش لازم درزمینهٔ برخورد با گردشگر، اطلاعات كافی در خصوص ظرفیت های گردشگری و زیرساخت های منطقه داشته باشند و با توجه به داشتن انرژی و وقت بیشتر نقش مهمی در توسعه گردشگری ایفا كنند.
وی افزود: طرح های آموزشی فراوانی درزمینهٔ گردشگری می توان تعریف و اجرا كرد، اما نیاز به عزم جدی و همگانی در جهت اجرای این طرح ها وجود دارد و وجود طرح هایی روی كاغذ، نمی تواند راهگشا باشد.
این كارشناس یادآور شد: صنعت گردشگری امروز نقش بزرگی در اشتغال زایی كشور دارد، بیشترین شاغل در این زمینه در سطح دنیا را كشور اسپانیا دارا است، درحالی كه با بررسی سرانگشتی می توان فهمید، ظرفیت های كشور ما برای جذب گردشگر، چیزی كم تر از اسپانیا و یا دیگر كشورهای موفق در این حوزه ندارد.
بسته های آموزشی برای سلیقه های متفاوت گردشگران بین المللی آماده شود
یكی از كاركنان آژانس های مسافرتی تهران، كه درزمینهٔ اعزام گردشگر به كشورهای خارجی از داخل ایران فعالیت دارد، به خبرنگار مهر گفت: مؤسسات دولتی در تمام دنیا از طرح های آموزشی گردشگری حمایت می كنند، اما این حمایت ها را در ایران اصلاً نمی بینیم، متأسفانه عملاً هیچ اراده ای برای ارائه آموزش های جدی و فراگیر گردشگری در كشور وجود ندارد به طوری كه نه از جانب اتحادیه هتل داران و انجمن های صنفی مرتبط با گردشگری حمایتی دیده می شود و نه از سوی دولت اقدام شایسته ای را می بینیم.
مؤسسات آموزشی ضعیف و اندك موجود با مشكلات متعدد اقتصادی دست وپنجه نرم می كنند و دود این مشكلات به چشم صنعت گردشگری كشور می رودهدیه توكلی انگیزه اغلب مؤسسات فعال درزمینهٔ آموزش گردشگری در كشور را كسب درآمد از آموزش دانست و تأكید كرد: درحالی كه انگیزه این مؤسسات باید افزایش تعداد گردشگر به وسیله توسعه آموزش ها باشد و درآمد آن ها از سوی شركت های بزرگ گردشگری متولی جذب گردشگر تأمین شود، اما عملاً چنین نظمی به هیچ عنوان مشاهده نمی شود و سازمان های دولتی نیز درواقع نظاره گر هستند. مؤسسات آموزشی ضعیف و اندك موجود با مشكلات متعدد اقتصادی دست وپنجه نرم می كنند و دود این مشكلات به چشم صنعت گردشگری كشور می رود.
وی با انتقاد از نبود سیاست های مدون و رسمی و نبود عزم جدی برای بهره گیری از منابع انسانی آموزش دیده در صنعت گردشگری اضافه كرد: زمانی كه به كارگیری نیروی انسانی آموزش دیده در صنعت گردشگری یك اصل نباشد، قطعاً به آموزش نیز بها داده نمی شود و شاید افرادی صرف گرفتن مدرك و بدون علاقه و انگیزه دوره هایی را بگذرانند.
توكلی ادامه داد: بسیاری از هتل ها، از نیروهای تحصیل كرده هتل داری بی بهره هستند، بسیاری از تور لیدرها اماكن مستعد گردشگری در استان تهران را نمی شناسند و تمام انرژی و توان آن ها معطوف به چند كاخ و آثار باستانی دوران پهلوی و قاجار تهران شده است.
این فعال گردشگری با اشاره به تمایلات گردشگران مختلف از اقصی نقاط جهان، اظهار داشت: گردشگران داخلی كشور ما اغلب علاقه مند به حضور در «كاخ سلطنت آباد»، « كاخ گلستان»، «عمارت باغ فردوس»، «كاخ صاحبقرانیه» و این گونه جاذبه ها هستند، اما تمایلات گردشگران كشورهای عربی و اسلامی بیشتر اماكن مذهبی و تاریخی است، اما به دلیل ارائه بسته یكسان و عدم آموزش صحیح، عملاً اماكن مذهبی استان تهران گردشگران خارجی شایان ذكری ندارند.
وی افزود: این در حالی است كه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، حرم امام زاده جعفر(ع) شهرستان پیشوا، حرم امام زاده صالح(ع) شهرستان شمیرانات، حرم امام زاده داوود(ع) در تهران، آرامگاه بی بی شهربانو در شهرستان ری و نیز حرم امام خمینی(ره) دارای ظرفیت های كافی برای حضور زائر و گردشگر از كشورهای عربی و اسلامی هستند.
توكلی افزود: جاذبه های طبیعی و پوشش های گیاهی و هوای خوب نیز از دیگر علایق گردشگران كشورهای عربی و اسلامی هستند و حضور آن ها در شمال كشور و نیز شهرستان های فیروزكوه، شمیرانات و دماوند می تواند برای آن ها جذاب باشد.
وی با اشاره به علایق گردشگران اروپایی ادامه داد: گردشگران اروپایی بیشتر به حضور در كویر علاقه دارند و جاذبه های كویری را می پسندند.
این فعال گردشگری تهیه بسته آموزشی خاص هر سلیقه در گروه های متعدد تور لیدرهای كشور را راهی هوشمندانه در زمینه جذب گردشگر دانست و گفت: اگر راهنماها و تمام عوامل گردشگری اطلاعات كامل و دقیق در خصوص این جاذبه ها داشته باشند، می تواند به ترغیب گردشگر برای حضور در اماكن گردشگری بیشتر، افزایش روزهای اقامت، تكرار سفر در آینده و نیز جذب دیگر گردشگران از طریق تبلیغات منجر شود.
با آموزش مناسب، گردشگری شبكه ای شكل خواهد گرفت
یك كارشناس ارشد تاریخ و فعال حوزه گردشگری داخلی در گفتگو با خبرنگار مهر كارهای انجام شده در زمینه آموزش گردشگری در كشور را صفر دانست و گفت: امروز صنعت گردشگری در دنیا تحول بنیادین را تجربه كرده است و با توجه به پیشرفت های حوزه ارتباطات، آموزش علاقه مندان و توسعه گردشگری شهری و روستایی اجتناب ناپذیر است.
محمدرضا تاجیك بیان كرد: از طریق توسعه گردشگری می توان موجب اشتغال زایی در روستاها و شهرهای كشور شد و هرچه آموزش ها به روزتر و كامل تر باشد، تعداد گردشگران ورودی به شهرها و روستاها افزایش یافته و توسعه شهر و روستا را در پی دارد، اما متأسفانه جای آموزش در حوزه صنعت گردشگری كشور ما خالی است.
تاجیك آموزش تور لیدرهای تخصصی را راهكار طلایی توسعه گردشگری خواند و گفت: اگر یك تورلیدر ماهر و متخصص ۲۰ نفر را آموزش داده و به یك مكان تاریخی و یا طبیعی ببرد و بتواند در خصوص آن مكان توضیحات در خور ارائه و برای گردشگر ایجاد انگیزه كند، هر كدام از این ۲۰ نفر، پس از بازگشت به خانواده های خود، ۲۰ نفر دیگر را برای حضور در اماكن مذكور جذب خواهند كرد و گردشگری شبكه ای، مبتنی بر آموزش شكل خواهد گرفت.
وی آموزش از طریق توزیع لوح های فشرده و یا بروشورهای تبلیغاتی در ادارات برای پدر خانواده، در مدارس برای فرزندان و در پایگاه های بسیج برای مادران خانه دار خانواده را راه های آموزش عمومی و افزایش سطح علاقه مندی برای جذب گردشگر خواند و گفت: با این آموزش ها خانواده، درگیر مسائل گردشگری و میراث فرهنگی شده و دغدغه مند خواهند شد، هرچه اطلاعات خانواده ها در خصوص اماكن تاریخی و جاذبه های طبیعی بیشتر باشد، جذب گردشگر ساده تر خواهد بود و این افراد بازوان توانمند دولت برای جذب گردشگر خواهند شد.
تاجیك آموزش های عمومی و خانوادگی در زمینه های نگهداری، حفظ و مرمت آثار و جذب گردشگر را ضروری عنوان كرد و گفت: زمانی كه آموزش خوب داده شود، هركدام از افراد آموزش دیده یك مبلغ گردشگری داخلی و یا از طریق شبكه های مجازی در سطح بین المللی خواهند بود. آموزش های نوین از اصلی ترین زیرساخت های گردشگری است و كشور ما در این زمینه كم فروغ است و مشكلات عمده ای در زمینه آموزش در كشور ما وجود دارد.
گنجاندن واحدهای تحصیلی گردشگری در دروس دانشگاهی
وی با بیان این كه باید ۲ واحد درسی ایران شناسی در خصوص آموزش های گردشگری به دروس دانشگاهی اضافه شود، گفت: دانشجوی ما در دوره دانشگاه باید با ظرفیت های گردشگری كشور و نیز مهارت های برخورد با گردشگر و جذب آن آشنا شود، همچنین در دوران تحصیل مدرسه، باید تورهای گردشگری روستاگردی راه اندازی شود، تا دانش آموزان از همان دوران تحصیل و كودكی با جاذبه های گردشگری شهر، روستا و كشور خود آشنا شده و به یك گردشگر تبدیل شوند.
به گفته این فعال حوزه گردشگری داخلی، برگزاری مسابقات جذاب و برنامه های فرهنگی در كنار جاذبه های گردشگری و آثار باستانی و زیارتی نقش مهمی در خصوص آموزش عمومی دارد.
تاجیك، برگزاری مسابقات نقاشی از آثار برای كودكان، عكاسی از آثار و نیز سفرنامه نویسی برای دانش آموزان دوران دبیرستانی و دانشگاهی را بسیار پراهمیت خواند و اضافه كرد: در زمینه آموزش عمومی نقش رسانه ها را نیز نباید نادیده گرفت، رسانه ها می توانند آموزش های خوبی در خصوص جاذبه های گردشگری و نحوه استفاده از آن ها نقش مهمی دارند.
لزوم استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد
رجبعلی خسروآبادی مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران معتقد است كه تهران ظرفیت آن را دارد با یك برنامه ریزی هدفمند میزبان هم وطنان علاقه مند به گردش و سفر در فصول مختلف سال باشد.
وی با اشاره به برگزاری تورهای مختلف تهران گردی عنوان كرد: در این راستا طی تابستان امسال جشنواره «تهران گردی در خنكای تابستان» برگزار شد.
خسروآبادی ادامه داد: مسیرهای گردشگری جشنواره در دو بخش طبیعت گردی در شهرستان های خوش آب هوای شمیرانات و دماوند و بخش فرهنگ تاریخی آن در محور تهران قدیم و شهرری برگزار شد.
تهران ظرفیت آن را دارد با یك برنامه ریزی هدفمند میزبان هم وطنان علاقه مند به گردش و سفر در فصول مختلف سال باشدمدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران با اشاره به برگزاری «گشت تهران گردی ویژه بچه های دهه شصت» گفت: شركت كنندگان در این گشت ضمن انجام بازی های دهه شصت در خانه فراغت دبیرالملك و دیدن خاطرات تصویری این دوران از بافت تاریخی تهران قدیم نیز بازدید خواهند داشت.
وی با اشاره به ظرفیت های استان تهران برای جذب گردشگری در بخش های مختلف تاریخی و طبیعی، بر نقش مردم و سازمان های مردم نهاد در معرفی این جاذبه ها تأكید كرد و یادآور شد: سمن ها نماینده افكار عمومی و حلقه ارتباطی دولت با جامعه هستند و تقویت این حلقه موجب اعتمادسازی در بین مردم خواهد شد.
خسروآبادی گفت: سمن ها در تهیه پرونده ثبت ملی خانه های تاریخی،آموزش های عمومی در حوزه میراث فرهنگی، برگزاری آئین ها و جشنواره ها، مستند نگاری از بناهای تاریخی و فرهنگی، نقش اساسی ایفا خواهند كرد.
زمانی كه به درآمدهای كشورهای دیگر در جهان نگاه می كنیم و نیز تجربیات آن ها در زمینه جذب گردشگر را موردمطالعه قرار می دهیم، به خوبی می توانیم به اهمیت برنامه ریزی مدون و دقیق در جهت تقویت و توسعه آموزش ها برای ارتقاء صنعت گردشگری پی ببریم.
امروز مردم علاقه مند به كسب تجربیات جدید اجتماعی در سفرهای خود هستند و باید آموزش های ما به قدری دقیق و كارشناسانه باشد كه راهنماهای حرفه ای و آموزش دیده ما كیفیت سفر را برای گردشگر افزایش داده و توسعه این صنعت را فراهم آورد، كه این موضوع نیاز به توجه بیشتر مسئولین امر در كشور دارد.