مهر از آسیب شناسی روند تحولات صنایع دستی گزارش می دهد؛
56 سال مدیریت در صنایع دستی
فراجا: به گزارش فراجا، در طول سال 1345 تا 1401 که معادل 56 سال است مدیران حوزه صنایع دستی دوره های مدیریتی 2 ساله داشته اند در حالیکه کمتر از 25 درصد آنها استانداردهای حداقلی برای راهبری این حوزه را دارا بودند.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ صنایع دستی یا به گفتار و نوشتار بهتر «هنرهای صناعی» هنری برخاسته از بطن فرهنگ اصیل، غنی و بارور مردمان ایران است که وسعت آن پهنای سرزمین ایران، پیشینه آن، به بلندای تاریخ و جایگاه آن در قلب و روح و روان صنعتگران پرمایه، با ذوق و اهل کمال و معرفت ایران است. هنرهای صناعی، قسمتی از هنرهای سنتی است که جلوه کاربردی یافته و نمایشگر روح هنرهای سنتی است.
صنایع دستی به عنوان کاربردی ترین هنرِ ایران که هزاره های متمادی برای گروه کثیری از مردم، قسمتی از تولیدات مورد نیاز جامعه را تامین می کند حافظ ارزش های متقن فرهنگی این مرزوبوم است. صنایع دستی با لحاظ خصوصیات ذکر شده پلی میان اقتصاد و فرهنگ است. باتوجه به توسعه این هنر-صنعت می توان گامی در راستای اشتغال زایی و معرفی فرهنگ اصیل ایران برداشت که با دارا بودن زمینه های فرهنگی، بومی و با تاکید بر دانش تجربی می تواند نقش موتور محرک اقتصادی باشد و به عنوان پیشه ای اشتغال زا، کم هزینه نقش مهمی در اقتصاد مقاومتی و امنیت ملی دارد.
بررسی ها نشان میدهد با تمام ظرفیتهای مفروض در کشور، مسائل و مشکلات مدیریتی، تغییرات ساختاری متعدد، بی توجهی سیاست گذاران، ضعف و کاستی های نظارتی و حمایتی بین بخشی، این هنر-صنعت را در وضعیت مطلوب در سمت عرضه (تولید، تامین مواد اولیه ارزان، پشتیبانی از هنرمندان و صنعتگران و…) و تقاضا (بازاریابی، فروش، صادرات و…) قرار نداده است.
بنابراین صنایع دستی در عرصه های حمایتی، سیاستی، برنامه ای و هماهنگی بین بخشی، وضعیت مطلوبی ندارد و برای دستیابی به افقی، روش مداخلات هدفمندی لازم دارد.
تحولات صنایع دستی از چند منظر ساختاری، مدیریتی و تعاریف و مفاهیم قابل توجه و بررسی است این بررسی را زهرا تقدس نژاد، سعید شفیعا از دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش (گروه ورزش، میراث فرهنگی و گردشگری) مرکز پژوهش های مجلس انجام داده اند.
در قسمتی از این بررسی ها به تحولات ساختاری و سازمانی پرداخته شده و آمده است: صنایع دستی از سال ۱۳۴۵ تا آخرین تحولات از نظر ساختاری، سازمانی و مدیریتی تغییرات زیادی کرده است که به تبع آن فاقد رویه واحد و خط سیر قابل ارزیابی است.
همچنین تحولات بررسی شده نشان میدهد که آخرین رویداد ساختاری در رابطه با سال ۱۳۸۵ است اما بواسطه این که لایحه اهداف، وظایف و اختیارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجلس شورای اسلامی در جریان است و این لایحه می تواند موجبات تحولات دیگری در عرصه صنایع دستی باشد اما راهبری حوزه مذکور از قالب معاونت خارج نخواهد شد.
این جابجایی های ساختاری نه فقط کمکی در بهبود وضعیت صنایع دستی نداشت بلکه این تغییرات نتیجه ای جز انحلال شرکت سهامی صنایع دستی و انحلال ۹ شرکت منطقه ای در بر نداشته است. عملاً مساله اصلی این تغییرات بطور خاص در دهه اخیر بیش از آنکه به توسعه محتوای صنایع دستی ارتباط داشته باشد به تغییرات ساختاری و سازمانی -انحلال پس از تشکیل و تشکیل پس از انحلال- اختصاص داشته است.
بدیهی است که تغییرات مکرر ساختاری و سازمانی، تغییرات مدیریتی نیز به همراه دارد. جدول زیر تغییر مکرر وضعیت مدیران حوزه صنایع دستی را نشان میدهد.
مدیران حوزه صنایع دستی در بازه بین سال ۱۳۴۵ تا ۱۴۰۱ که معادل ۵۶ سال است دارای دوره مدیریتی حدوداً دو سال بوده اند. همین طور با تکیه بر سابقه فعالیتی پیشین یا میزان ارتباط رشته تحصیلی با حوزه های مدیریتی یا تخصصی مربوطه، مشخص است که کمتر از ۲۵ درصد این افراد استانداردهای حداقلی برای راهبری این حوزه را داشته اند. بدین سبب مهم ترین لطمه های مدیریت این حوزه را می توان در عدم ثبات مدیریتی، عدم تخصص گرایی و فقدان تحصیلات دانشگاهی مرتبط و کاربردی نسبت به حوزه صنایع دستی دانست.
هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی ارائه نشده است
با گذشت ۵۶ سال از تأسیس سازمان صنایع دستی، هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی ارائه نشده است و ارائه تعاریف گوناگون و متفاوت، نشانه ای از این ادعا است. نخستین تعریف در سال ۱۳۴۸ توسط شورای صنایع دستی ایران به شرح «صنایع دستی به آن رشته از صنایع اطلاق می شود که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام گرفته و در چهارچوب فرهنگ و بینش های فلسفی، ذوق و هنر انسان های هر منطقه باتوجه به میراث های قومی آنان ساخته و پرداخته می شود» ارائه شده است.
در حالی که آخرین تعریف در سال ۱۳۹۶ در قانون پشتیبانی از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب ۱۳۹۶ چنین است که «صنایع دستی ایران مجموعه ای از صنایع هنری و دستی است که ضمن رعایت ضوابط شرعی و قانونی با محوریت خلاقیت، ذوق و زیبایی شناسی با بهره بردن از مواد اولیه قابل دسترس تولید می شود و پروسه ساخت و تولید محصول بصورت فردی یا گروهی، عمدتا با دست و یا کمک ابزار مورد نیاز انجام می گیرد».
اما گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۸۲ واژه «هنرهای صناعی» را گویاتر و کامل تر از واژه «صنایع دستی» دانست و هنرهای صناعی را به عنوان زیر مجموعه مهمی از هنرهای سنتی تعریف کرده. طبق تعریف این فرهنگستان، هنرهای سنتی با منشأ گرفتن از مبدأ واحد، محمل سیر و سلوکی فردی است که بوسیله دریافت شهودی برمبنای آدابی معنوی و به شیوه استاد شاگردی انتقال می یابد و صورتی از تجلیات مختلف زیبایی حقیقی را متناسب با شرایط زمانی و مکانی در اثر هنری متعین می سازد.
در حالی که صنایع دستی (هنرهای صناعی) قسمتی از هنرهای سنتی است که با بهره بردن از فنون و مهارت های متناسب و با قابلیت تکثیر غیر ماشینی در متن زندگی فردی و جمعی عرضه می شود. جای توجه دارد که مطابق بخشنامه داخلی و ضوابط اجرائی شورای ارزیابی هنرمندان کشور، گروه هنرهای سنتی و صناعی را شامل یازده سرشاخه دانسته که شامل معماری سنتی و تزئینات وابسته به معماری، صحافی سنتی و جلدسازی و کاغذسازی، بافتنی ها و نساجی های سنتی، صنایع و آرایه های فلزی، چوبی، سنگی، شیشه ای، چاپ های سنتی، سفالگری، کاشی و سرامیک سازی، نگارگری و سازسازی است.
منبع: faraja.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب