مدرسه چهارباغ اصفهان از لطمه های مرگبار تا خطر تخریب کامل

فراجا: مدرسه تاریخی چهارباغ، که هم اکنون به عنوان یک میراث فرهنگی باارزش شناخته می شود، با تخریب فزاینده و بی توجهی مسئولان در امر مرمت، در آستانه نابودی قرار دارد.

خبرگزاری مهر، گروه استانها – کورش دیباج: مدرسه تاریخی چهارباغ اصفهان، یکی از شاهکارهای معماری دوره صفویه و نماد هنر ناب ایرانی، حال در معرض تهدید جدی قرار دارد. این بنا که در قرن هفدهم میلادی به دستور شاه سلطان حسین برای مادرش ساخته شد، به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی، بازهم بعد از قرن ها در دل شهر اصفهان ایستاده است. اما وضعیت فعلی این اثر عظیم، با لطمه های گسترده و فاجعه آمیز، تهدیدی جدی برای میراث فرهنگی کشور به حساب می آید. سردرهای خوش نقش، کاشی های معرق زیبا و سنگ های ازاره که روزگاری نماد دقت و ظرافت معماری ایرانی بودند، حال درحال فروپاشی هستند. فرسودگی و لطمه های ناشی از عوامل طبیعی و بی توجهی های طولانی مدت، مدرسه چهارباغ را به مرز تخریب کامل رسانده است و در صورت عدم اقدام فوری، ممکنست این اثر بی بدیل برای همیشه از دست برود.

آسیب های مرمتی مدرسه چهارباغ؛ کاشی های معرق و سنگ های ازاره در خطر

منصور دادمهر، کارشناس و پژوهشگر معماری اصفهان، در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مدرسه چهارباغ یکی از برجسته ترین آثار معماری دوره صفویه است این بنا در ضلع شرقی خیابان چهارباغ اصفهان واقع شده و بازهم یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری و میراث معماری ایران به حساب می آید. علاوه بر این، مدرسه چهارباغ به اسامی مدرسه مادرشاه و مدرسه سلطانی نیز شناخته می شود و حالا به عنوان مسجد امام صادق (ع) در دست طلاب دینی قرار دارد.
وی اضافه کرد: این سازه تاریخی گنجینه ای از هنرهای سنتی ایران خصوصاً کاشیکاری های معرق زیبا است که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند. در حقیقت، معماری این بنا نمونه ای از هنر ناب ایرانی است که به علت طراحی دقیق و تزئینات شگرف خود، برای همیشه در تاریخ معماری ایران ثبت شده است.

فروپاشی قسمتی از کاشی های سردر مدرسه چهارباغ

اما در عین حال، دادمهر به لطمه های جدی این بنا اشاره نمود و اظهار داشت: چند روز پیش که از کنار این بنا می گذشتم، باردیگر به سر در خوش نقش و زیبای آن چشم دوخته و از هنر ایرانی بالیدم. اما متاسفانه متوجه شدم که بخشهایی از کاشی های معرق در حاشیه سردر مدرسه فرو ریخته و کاشی های معرق سوار بر سنگ های ازاره نیز به شدت لطمه دیده و درحال فرو ریختن هستند. این وضعیت بسیار نگران کننده است، چونکه این بخش ها همچون مهم ترین عناصر تزئینی و معماری این بنا محسوب می شوند.»
وی اضافه کرد: به غیر از لطمه به کاشی های معرق، سنگ های ازاره بنا نیز گرفتار فرسودگی شدید شده اند. این سنگ ها که از خاصیت های بارز معماری مدرسه چهارباغ هستند، به مرور زمان و بر اثر بارش های مداوم و تغییرات دمایی گرفتار ترک خوردگی و فرسایش شده اند. در صورت عدم مرمت فوری، این سنگ ها احیانا از جای خود بیرون آمده و وضعیت بنا را به خطر خواهند انداخت.
این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: این مشکلات بمراتب فراتر از ظاهر لطمه دیده بنا هستند. در حقیقت، اگر به زودی اقداماتی جدی برای مرمت و بازسازی مدرسه چهارباغ صورت نگیرد، نه فقط بخش های زیبای تزئینی آن از بین خواهد رفت، بلکه خطر تخریب قسمت های اصلی و ساختاری بنا نیز وجود دارد که ممکنست بطور غیرقابل جبرانی خسارت وارد کند.
وی در ادامه اظهار داشت: توجه به مرمت بناهای تاریخی باید از اولویت های مسؤلان شهری و میراث فرهنگی اصفهان باشد. مدرسه چهارباغ به عنوان یکی از میراث های مهم معماری ایران نیازمند اقدامات اساسی است تا از نابودی بیشتر آن جلوگیری شود. در این راستا، باید کارشناسان و متخصصان مرمت به سرعت به این بنا توجه کرده و اقدامات فوری برای حفظ و بازسازی آن شروع کنند.
دادمهر به هشدار خود ادامه داد و اضافه کرد: مدرسه چهارباغ یک گنجینه ناب و بی بدیل از هنر و معماری ایرانی است که نیاز به حفظ و نگهداری جدی دارد. ما به عنوان مردم و علاقه مندان به تاریخ و فرهنگ، باید در مقابل لطمه هایی که به چنین آثار ارزشمندی وارد می شود، حساسیت بیشتری نشان دهیم و از مسؤلان انتظار داریم که هرچه سریع تر به وضعیت این بنا رسیدگی کنند.

اداره اوقاف توان مالی برای مرمت مدرسه چهارباغ را ندارد

حجت الاسلام محمد حسین بلک، رییس پیشین اداره کل اوقاف استان اصفهان، در گفت و گو با خبرنگار مهر به بیان مشکلات و چالش های موجود درباب مرمت مدرسه تاریخی چهارباغ اصفهان پرداخت و بر لزوم همکاری بیشتر دستگاه های مختلف برای حفظ این بنای تاریخی تاکید کرد.
وی به مشکلات مالی و هزینه های بالای مرمت این بنا اشاره نمود و اظهار داشت: مدرسه چهارباغ بازهم به عنوان یک بنای تاریخی با ارزش مورد استفاده قرار می گیرد، اما مشکلات مرمتی زیادی دارد. هزینه های نگهداری و مرمت این بنا بسیار بالا است و این در شرایطی است که درآمدهای موقوفه ای این بنا به تنهایی نمی تواند پاسخگوی این نیازها باشد. در این حوزه، اعتبارات محدود است و باید برای حل این مشکل بدنبال راهکارهای جدید باشیم.
رئیس پیشین اداره کل اوقاف استان اصفهان در ادامه به نارسایی های مالی و کمبود منابع اشاره نمود و اظهار داشت: هم اکنون، اجاره بهای مدرسه بطور قابل توجهی کم است و باتوجه به هزینه های سنگین مرمت، این درآمد محدود قادر به پوشش هزینه های این بنا نیست. در گذشته، این بنا تحت اجاره های طولانی مدت بوده که این مساله حال نیاز به تجدید نظر دارد.
وی به موضوعات مربوط به مرمت اشاره نمود و اظهار داشت: مرمت مدرسه چهارباغ تحت مدیریت اداره میراث فرهنگی استان صورت می گیرد و طرح های مرمتی نیز توسط این اداره تهیه می گردد. با این وجود، برخی بخش های ساختمان مانند مناره ها و سردرها نیاز به مرمت جدی دارند و هم اکنون آثار لرزش در این قسمت ها مشاهده می شود. برای انجام این مرمت ها باید از شرکت های مشاور و کارشناسان فنی استفاده نمود.
حجت الاسلام بلک همین طور به لزوم بروزرسانی مستندات و قراردادها اشاره نمود و اظهار داشت: در سالهای گذشته، قراردادهای اجاره ای که با هتل عباسی و دیگر بخش ها بسته شده، قدیمی و بروزرسانی نشده اند. این قراردادها باید بازبینی و به روز شوند تا تعادل و هماهنگی بیشتری در مسایل مالی و حقوقی این بنا برقرار شود.
وی در آخر تاکید کرد: برای حل مشکلات موجود، باید از ظرفیتهای اجتماعی و مشارکت های ملی بهره گرفت. باتوجه به محدودیت های مالی، اداره اوقاف به تنهایی قادر به حل همه مشکلات نیست و نیاز است که اعتبارات بیشتری برای مرمت و نگهداری این بنا از سطح کلان ملی تامین شود.

اداره کل اوقاف استان اصفهان به مسئولیت خود برای حفاظت بناهای تاریخی موقوفه خود عمل نمی کند

امیر کرم زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، درباب وضعیت مرمت مدرسه تاریخی چهارباغ اصفهان و چالش های موجود در حوزه تامین اعتبارات مرمتی این بنا به خبرنگار مهر توضیحاتی ارائه نمود.
وی با اشاره به محدودیت های شدید در اعتبارات مرمتی اظهار داشت: ما در استان اصفهان با ۲۲ هزار بنای تاریخی شناسایی شده روبه رو هستیم که هر کدام از آنها به صورتی نیاز به مرمت و حفظ دارند. با این وجود، بودجه های موجود برای مرمت این بناها به شدت محدود است. بعنوان مثال، بودجه استانی ما پارسال تنها ۲۳.۵ میلیارد تومان بوده که این مبلغ نه فقط برای مرمت آثار تاریخی کافی نیست، بلکه خیلی از پروژه ها حتی بطور کامل اجرا نمی شوند.

طبق قانون برنامه ششم توسعه اداره کل اوقاف ملزم به حفاظت بناهای تاریخی تحت مدیریت خود است

مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان با اشاره به اهمیت صیانت از بناهای تاریخی اشاره کرد: طبق قانون ماده ۹۸ برنامه ششم توسعه، دستگاه هایی که بناهای تاریخی در اختیار دارند، باید برای مرمت و نگهداری آنها اعتبارات لازم را پیش بینی کنند. در غیر این صورت، به عنوان ترک فعل به مراجع قضائی معرفی خواهند شد. در مورد مدرسه چهارباغ نیز به عنوان یکی از بناهای مهم تاریخی، باید توجه ویژه ای به وضعیت آن شود.
وی در ادامه به وضعیت مدرسه چهارباغ اشاره نمود و اظهار داشت: مدرسه چهارباغ همچون بناهایی است که نیاز به مرمت جدی دارد. این بنا هم اکنون با مشکلات زیادی روبه رو است و نیاز به رسیدگی فوری دارد. متاسفانه، باتوجه به اعتبارات محدود، امکان مرمت این بنای تاریخی بطور کامل وجود ندارد.
کرم زاده همین طور به لزوم مشارکت شرکت های دولتی و مسئولیت های اجتماعی در مرمت بناهای تاریخی اشاره نمود و اظهار داشت: برای حل این مشکل، باید از ظرفیتهای مسئولیت های اجتماعی شرکت های دولتی استفاده نماییم. این شرکتها می توانند در تامین منابع مالی برای مرمت بناهای تاریخی مشارکت کنند و در این راستا، اهمیت بالای ی در صیانت از آثار فرهنگی ایفا کنند.

شفاف نبودن اقدامات مرمتی اداره کل اوقاف استان اصفهان

وی اضافه کرد: متاسفانه هم اکنون، تعدادی از دستگاهها مانند اوقاف نیز در حوزه مرمت بناهای تاریخی همکاری کافی ندارند و هیچ گزارش مشخصی از اقدامات مرمتی در این حوزه دریافت نشده است. بعنوان مثال، قرار بود که دو سال پیش طرح مطالعاتی لطمه شناسی مدرسه چهارباغ صورت گیرد، اما متاسفانه این طرح هنوز به مرحله اجرائی نرسیده است.

حال باید چه کرد؟
بر اساس موارد مطرح شده در این گزارش می توان استنباط کرد غفلت و کم کاری اداره اوقاف استان اصفهان در نگهداری و مرمت بناهای تاریخی موقوفه، خصوصاً مدرسه تاریخی چهارباغ، نه فقط تهدیدی جدی برای حفظ این آثار باارزش است، بلکه ضربه ای مهلک به میراث فرهنگی کشور وارد می آورد.
مسئولان اوقاف باید درک کنند که مدیریت و حفظ این بناها تنها به عنوان یک مسئولیت مالی نباید دیده شود، بلکه تعهدی اخلاقی و فرهنگی برای نسل های آینده و حفظ هویت تاریخی کشور است. باتوجه به شرایط بحرانی موجود، عدم اختصاص اعتبار و توجه کافی به این بناها تنها سبب تخریب بیشتر آنها خواهد شد. این غفلت در حقیقت به مفهوم از دست دادن گنجینه هایی است که حالا به آسانی می توان از آنها برای تقویت هویت و توسعه گردشگری استفاده نمود.
اداره اوقاف باید با اتخاذ تصمیمات بموقع و اختصاص منابع کافی، این آثار تاریخی را از خطر نابودی نجات دهد و به مسئولیت خود در مقابل میراث فرهنگی کشور عمل کند.

منبع: faraja.ir

1403/12/04

17:00:45

0.0 / 5

تگهای خبر: بروزرسانی , جاذبه , حفاظ , دستگاه

این پست فراجا را می پسندید؟

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این پست فراجا

نظر شما در مورد این پست فراجا

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۱ بعلاوه ۵