تراژدی کانی سیب غرق شدن تمدنی در شمال غرب ایران
به گزارش فراجا، گزارش های باستان شناسانی که در محوطه سد «کانی سیب» در آذربایجان غربی کاوش کرده اند، حاکی از اینست که بخشی از محوطه های تاریخی قبل از آغاز جستجوهای باستان شناسی، بر اثر انفجارها نابود شده اند. در عین حال حوضه رودخانه زاب را غرقآب یکی از مهم ترین مراکز تمدنی و تاریخی ایران اعلام نمودند.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، در واپسین روزهای هفته پژوهش، همایش دیرینه شناسی «سد کانی سیب، حوضه رودخانه زاب کوچک شمال غرب ایران» در دو روز انجام شد و باستان شناسانی که در محوطه های تاریخی این سد قبل از آبگیری کاوش کرده اند، گزارش هایی را از جستجوهای نجات بخشی عرضه کردند. سد کانی سیب در ۱۵ کیلومتری شهرستان پیرانشهر در جنوب استان آذربایجان غربی و در ۱۲۰کیلومتری جنوب شهر ارومیه واقع شده است. این سد قسمتی از پروژه احیای دریاچه ارومیه است.
کاوش ها در محوطه کانی سیب با دعوت و هماهنگی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شده است و هدف به دست آوردن بیشترین اطلاعات از محوطه های موجود در محدوده آبگیری این سد قبل از غرق شدن بود.
باستان شناسان در گزارش هایی که عرضه کردند اشاره داشتند که محوطه کانی سیب که در لیست آثار ملی ثبت شده است. در مطالعات اولیه مشخص شده است که این محوطه دارای ساختارهای معماری و آثار سفالی عصر آهن است. در بررسی های بعدی 30 محوطه از دوره مس و سنگ تا اسلامی در مخزن سد کانی سیب و حوضه های مرتبط همجوار محدوده آبگیری شناسایی شد، که بعد از ساخت و آبگیری آن تحت تأثیر قرار می گرفت. از همین رو، باستان شناسان حوضه رودخانه زاب را غرقآب یکی از مهم ترین مراکز تمدنی و تاریخی ایران اعلام نموده اند.
فرزاد مافی ـ مشاور باستان شناسی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر ـ در این همایش در رابطه با لزوم جستجوهای نجات بخشی محوطه های کانی سیب، این توضیح را داد که ساخت و راه اندازی سد کانی سیب در نزدیکی شهر پیرانشهر در استان آذربایجان غربی قسمتی از یک طرح عمرانی بزرگ است که تحت عنوان پروژه زاب از جانب شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در سال ۱۳۹۵ خورشیدی به مرحله اجرا درآمد. یکی از مهمترین اهداف اجرای این طرح، احیای دریاچه ارومیه بود. از طرف دیگر مطالعات میراث فرهنگی در محدوده ساخت سد کانی سیب، از نظر سطح مطالعات، حجم کاوش ها و تعداد تیم های باستان شناسی در دو فاز بررسی و کاوش، به نوبه خود یکی از بزرگترین پروژه های میدانی باستان شناسی موسوم به نجات بخشی است که توسط پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مدیریت و اجرا شد.
این عتیقه شناس اضافه کرد: در عین حال مشکلات و چالش های اداری و حقوقی که در آغاز اجرای طرح ساخت سد کانی سیب به وجود آمد و تلاشی که طرفین برای حل مشکلات موجود انجام دادند، از نظر روند تعاملات و انجام همکاری های مشترک بین دستگاه های اجرایی در نوع خود تجارب جدید و ارزشمند ای بدنبال داشت، که یکی از مهمترین نتایج آن، درک و شناخت جایگاه مواریث فرهنگی و در عین حال اهمیت اجرای طرح های عمرانی با هدف توسعه متناسب و همگام با زیرساخت های اقتصادی، صنعتی و فرهنگی کشور، اجبار طرفین به رعایت دقیق موارد قانونی، ارتقاء سطح تعاملات فیمابین و روند بیش از پیش ایجاد تسهیلات برای انجام بهینه مطالعات میراث فرهنگی بود.
در ادامه، علیرضا سرداری به عرضه قسمتی از پروژه بررسی دیرینه شناسی مخزن سد کانی سیب که توسط رضا حیدری انجام شده است، پرداخت و اظهار داشت: مطالعات نجات بخشی در محوطه کانی سیب پیرانشهر از اواخر سال ۹۵ آغاز شد، براین اساس جستجوهای نجات بخشی، محوطه کانی سیب که در لیست آثار ملی جای دارد، شروع شد. دستاوردهای فصل نخست این مطالعات مؤید وجود ساختارهای معماری و آثار سفالی مربوط به عصر آهن در این محوطه تاریخی بود، باتوجه به نتایج این پژوهش و باتوجه به وجود بخش های باقی مانده کاوش، قرار شد ادامه این مطالعات در بهار سال ۹۶ ادامه یابد که با انفجار، بخش های باقی مانده محوطه کانی سیب برای همیشه نابود شد.
او اضافه کرد: در پائیز همان سال بررسی باستان شناسی در حوضه آبگیر سد کانی سیب با صدور مجوز رسمی از جانب پژوهشکده باستان شناسی توسط رضا حیدری انجام شد. در این بررسی بیشتر از ۳۰ محوطه دیرینه شناسی در مخزن سد کانی سیب و حوضه های مرتبط همجوار محدوده آب گیری، که بعد از ساخت و آبگیری آن تحت تأثیر قرار می گرفت، به انضمام محدوده ساخت رسوب گیر شناسایی شد. این محوطه ها از دوران کالکولتیک (مس و سنگ) تا دوران اسلامی را در برمی گیرد.
علی صدرایی ـ استادیار پژوهشکده دیرینه شناسی ـ در ادامه به عرضه نتایج بررسی دیرینه شناسی سامانه انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه پرداخت و اظهار داشت: حیات تمدن ها به آب بستگی دارد و طبعا ایجاد آنها هم در کنار رودخانه ها و چشمه های دائمی صورت گرفته است. یکی از مراکز مهم تمدنی در کنار رودخانه ها، حوضه رودخانه زاب در شهرستان پیرانشهر به شمار می آید. این رودخانه از کوه های مرزی زردکوه و سیاه کوه سرچشمه گرفته و پس از طی مسافت های طولانی در داخل ایران از کشور خارج و در کشور عراق به مسیر خود ادامه می دهد.
او اضافه کرد: در سالهای اخیر در منتهی الیه غربی این رودخانه که به سرباز معروف است سد «سیلوه» را راه اندازی کرده اند و سپس در پایین دست آن در نزدیکی شهرستان پیرانشهر، سد کانی سیب تولید شده است که از کنار دریاچه آن با حفر تونلی، آب این سد را از ریک آباد به بیگم قلعه در دشت سولدوز رسانده و سپس با کانال روباز به سمت دریاچه ارومیه انتقال داده می شود. این پروژه علاوه بر صرف هزینه هنگفت و تخریب زیست محیطی و تغییر اکوسیستم منطقه، غرقآب یکی از مهم ترین مراکز تمدنی و تاریخی حوزه زاب هم شده است.
این عتیقه شناس اظهار داشت: در امتداد انجام این پروژه، هیأت پژوهش دیرینه شناسی مطالعات فرهنگی ـ تاریخی محور انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه به سرپرستی من (علی صدرایی) در دو فاز مطالعاتی به بررسی باستان شناختی این محور از ریک آباد پیرانشهر تا بیگم قلعه و سپس از بیگم قلعه تا دریاچه ارومیه را مورد پژوهش قرار داد و در این پژوهش ۴۲ اثر تاریخی ـ فرهنگی مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت، که ابتدا بصورت گزارش و سپس بصورت کتاب و مقاله حاصل نتایج این پژوهش منتشر گردید.
سپیده جمشیدی یگانه نیز در فایل صوتی عرضه شده به این همایش به تشریح فصل اول کاوش دیرینه شناسی گورستان بلاچاک پرداخت و اظهار داشت: شیوه تدفین برگرفته از عقاید و آیین مردمان هر دوره بوده که با مطالعه گورستان ها علاوه بر شناخت شاخصه های مواد فرهنگی می توان به آیین ها و اعتقادات مردمان گذشته دست یافت. در پژوهش های باستان شناسی انجام شده در شمال غرب ایران گورستان های گوناگونی از هزاره دوم قبل از میلاد، مرتبط به محوطه های استقراری و یا بدون ارتباط با محوطه های استقراری شناسایی و برخی کاوش شده اند.
او اضافه کرد: بدنبال ساخت سد کانی سیب هم محوطه کانی سیب شناسایی و با عنوان محوطه بلاچاک ۱ ثبت شد. در کاوش نجات بخشی مشخص شد که این محوطه گورستانی از هزاره دوم قبل از میلاد است. در پژوهشی که انجام شد تلاش بر آن بود تا به معرفی نتایج کاوش برای شناخت بهتر فرهنگ های حوزه فرهنگی شمال غرب ایران پرداخته شود که باتوجه به این هدف و سوالات این پژوهش که عبارتند از گورستان بلاچاک مربوط به چه دوره هایی است؟ شاخصه های فرهنگی آن چیست؟ جهت گاه نگاری گورستان سفال های آن با دیگر محوطه های کاوش شده مقایسه شد که در نتیجه سفال گورهای مختلف با دوره های حسنلو ۶ تا ۴ قابل مقایسه است. بدین سبب می توان اظهار داشت که این گورستان در برهه زمانی زیادی برای دفن مورد استفاده بوده که جهتِ دفن، الگوهای متفاوتی برای ساخت گور، شیوه تدفین، تعداد و تنوع هدایای گور وجود داشته است.
یوسف حسن زاده نیز در این جلسه در رابطه با کاوش دیرینه شناسی محوطه خره خانالی جنوبی اظهار داشت: محوطه خانالی در پشت سد کانی سیب، در شهرستان پیرانشهر، در آبان ۱۴۰۰ به مدت یک فصل کاوش نجات بخشی شد. از این محوطه ۲ فاز بقایای معماری دوره عصر آهن پایانی (فرهگ مانایی) و یک فاز استقراری اشکانی گزارش شد. سفال های مکشوفه از این محوطه هم در این دو فاز استقراری در خانالی جنوبی را تأیید می کنند. این محوطه در دشت میانکوهی پیرانشهر و در ۱۷ کیلومتر دروازه مرزی تمرچین/حاجی عمران سرزمین مانا و در خط مقدم تماس با آشوری ها قرار داشته است.
در ادامه این جلسه، گزارش کاوش دیرینه شناسی تپه «برکمران» پژوهش مشترک لیلا افشاری و وحید عزیزی آبی عرضه شد. لیلا افشاری دراین باره اظهار داشت: سد کانی سیب در ۱۵ کیلومتری شهرستان پیرانشهر در جنوب استان آذربایجان غربی و در ۱۲۰کیلومتری جنوب شهر ارومیه واقع شده است. یکی از محوطه هایی که در محدوده حوزه آبگیر سد کانی سیب قرار داشت، تپه برکمران است. نتایج کاوش و لایه نگاری محوطه برکمران شناخت ۴ لایه فرهگی ـ استقراری مربوط به عصر مفرغ، همراه با شواهد اندک و پراکنده ای احتمالاً مربوط به یک مرحله استقراری اواخر دوره مس و سنگ جدید، همینطور یک گورستان احتمالاً مربوط به اوایل دوره اسلامی و بقایای یک استقرار فصلی متعلق به سده اخیر با معماری تولید شده از لاشه سنگ به روش خشکه چین بود.
بهروز خان محمدی که محوطه سوغانلو۱ را کاوش کرده است هم اظهار داشت: محوطه سوغانلو یکی از این محوطه های مهم تاریخیِ شهرستان پیرانشهر است که در سال ۱۳۹۶ در فاز اول بررسی و شناسایی حوضه سد کانی سِو(سیب) با عنوان «گورستان سوغانلو» با کد بررسی KAN-۲۰۱۷-۱۵ مورد شناساییِ هیأت بررسی و شناسایی محوطه های در معرض استغراق سد کانی سیب پیرانشهر قرار گرفت.
او اضافه کرد: در فاز دوم مطالعات نجات بخشی این حوضه کاوش، چندین محوطه‌ی در معرض استغراق، در دستور کار قرار گرفت که محوطه سوغانلو یکی از این محوطه ها بود. فصول اول تا سوم کاوش نجات بخشی این محوطه طبق مجوز پژوهشکده دیرینه شناسی به ترتیب در سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ انجام شد. جمع بندی نتایج کاوش نشان می دهد، سوغانلو یکی از محوطه های مهم تاریخی در هزاره اول و دوران اشکانی در شمال غرب کشور و منطقه پیرانشهر بوده است.
این عتیقه شناس اظهارکرد: این محوطه و بناهای مورد کاوش قرار گرفته، خصوصاً بنای اصلی چهارگوش دارای پی های مستحکم و سازه ای با دوام بوده و دارای دو دوره ساختمانی است که با مصالح سنگی و ملات گِلی، ولی متفاوت از یکدیگر تولید شده و هر دو نسبتاً خوب و پابرجا مانده است. دوره اول به اواخر عصر آهن ۳ تعلق دارد؛ یعنی زمانی که ساختمان اصلی پایه گذاری شده و دوره اصلی بنای محوطه فوق شمرده می شود.
او اظهار داشت: مدارک و شواهد موجود نشان میدهد این محوطه در زمان راه اندازی و آبادانی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در دوره دوم که به اوایل دوره اشکانی متعلق می باشد، بنا بعد از دوره رکود و ویرانی باردیگر مورد بازسازی قرار گرفته و با تغییر کاربری در فضای داخلی برای مدتی مورد استفاده قرار گرفته است.
علی بیننده، عضو هیات علمی گروه دیرینه شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان در ادامه این جلسه در تشریح کاوش باستان شناسی تپه های عبید و ریک آباد، اظهار داشت: راه اندازی سد یکی از رایج ترین روش های کنترل و مدیریت آب در سالهای اخیر در ایران است و سد کانی سیب یکی از چندین سدی است که روی رودخانه زاب و شاخه های آن تولید شده است. پیش از شروع آبگیری محوطه عبید (کلکاشک) در نزدیک رودخانه، کاوش شد. مانند بیشتر جستجوهای نجات بخشی تلاش شد در مدت زمان کوتاه بیشترین میزان اطلاعات ممکن به دست آید.
او با اشاره به این که بیشتر قسمت های محوطه در زمان کاوش صدمه جدی دیده بود و در سه کارگاه کاوش شده آثار آن نمایان بود، اظهار داشت: بیشترین آثار به دست آمده مربوط به دوره مس و سنگ (سنت سفالی دالما) است. سفال های تپه عبید شامل کاسه ها، دیگ ها، بشقاب ها و لیوان هستند، که در حالت کلی به چهار گروه سفال های لعابدار (با لعاب گلی غلیظ)، منقوش، نیشگونی و ساده دسته بندی می شوند. همه سفال های دالما در شمال غرب ایران و تپه عبید تک رنگ هستند و به احتمال زیاد در این محوطه هم ظروف سفالی در محل تولید می شد.
این عتیقه شناس اضافه کرد: بیشتر استقرارهای دالمایی و همچون عبید در حوضه زاب کمتر از یک هکتار وسعت دارند و در جایی قرار گرفته اند که بیشتر مناسب دامداری است و محوطه های بزرگ که استقرار دراز مدت داشته باشند کم شمار هستند. تپه عبید یک استقرار موقت کمتر از یک هکتار هست که در تراس رودخانه شکل گرفته است.
فصل اول و دوم کاوش باستان شناسی تپه گردآشوان و محوطه برده زرد هم توسط مهناز شریفی ـ دانشیار پژوهشکده باستانشناسی ـ انجام شد، که وی در این همایش با اشاره به این که کاوش های نجات بخشی حوضه سد کانی سیب منجر به شناسایی دوره مهم عصر مفرغ در محوطه های برده زرد و آخوران شد، اظهار داشت: عصر مفرغ را سرآغاز تحولات عمده اجتماعی در اوایل هزاره سوم قبل از میلاد می دانند. بعد از فرهنگ کورا ـ ارس و با پایان عصر مفرغ قدیم، تغییرات فرهنگی چشمگیری در سنت های فرهنگی عصر مفرغ میانی و سپس جدید رخ می دهد، بدین سان که با زوال فرهنگ سفال خاکستری ظهور سفال نارنجی رنگ و منقوش را شاهد می باشیم. از خصوصیت های عصر مفرغ میانی گونه منقوش دینخواه و سفال خابور است. در این دوره گوناگونی فرهنگی و نه همگونی فرهنگی از شاخصه های مفرغ در منطقه شمال غرب است.
او اضافه کرد: تلاش داشتیم تا با مطالعه مواد فرهنگی متعلق به سنت فرهنگی مفرغ میانی و جدید در محوطه های برده زرد و آخوران به این پرسش پاسخ دهیم که آیا ارتباطات و مناسبات فرهنگی بین حوضه رودخانه زاب کوچک (حوضه سد کانی سیب) با دیگر مناطق حضور فرهنگ مفرغ میانی و جدید برقرار بوده است؛ چون که شباهت های انکارناپذیری بین مواد فرهنگی حوضه جنوب دریاچه ارومیه با مناطق مجاور مشاهده میشود، بنابراین در این مقاله به مطالعه سنت فرهنگی حسنلو VI و V که در جستجوهای بردزرد و آخوران به دست آمده، می پردازیم.
این عتیقه شناس اظهار داشت: نتایج مطالعات و گاهنگاری نسبی سفال های آخوران نشان داد که بیشترین برهم کنش ها و تأثیرات فرهنگی حوضه جنوب دریاچه ارومیه با حسنلو و خارج از مرزهای ایران با مناطق آناتولی و کردستان عراق بوده است.
در ادامه افراسیاب گراوند ـ رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان های خوی و سلماس ـ در تشریح مقاله مشترک اش با فاطمه ملک پور در رابطه با کاوش دیرینه شناسی محوطه سوغانلو ۴ گفت: محوطه قدکودان (سوغانلو ۴) از مهم ترین استقرارگاه های حوضه آبگیر سد کانی سیب پیرانشهر است، که در یک دره میانکوهی باریک و روی بلندی های طبیعی واقع شده و رودخانه زاب کوچک با فاصله ۲۰۰ متر در شرق آن، با جهت حدودا شمال به جنوب در جریان است. این دره به سبب وجود رودخانه زاب کوچک، استعداد و توانمندی کشاورزی و خاک حاصلخیز شرایط زیست محیطی مناسبی را برای انسان های یکجانشین و تولیدکننده غذا از دوران قبل از تاریخ تا عصر حاضر را فراهم آورده است. از طرف دیگر این دره با داشتن مراتع و چراگاه ها وسیعی همواره شرایط مناسب را برای گروه های کوچ رو و چَراگرد فراهم ساخته است. حضور محوطه های مختلف در نزدیکی این رودخانه و هم روستاهای امروزی، دلیلی بر این مدعاست.
او اضافه کرد: جستجوهای باستان شناختی در این محوطه در ۳ فصل متوالی در سال های ۱۳۹۸، ۱۳۹۷ و همینطور در سال ۱۳۹۹ صورت گرفت. نتایج و یافته های معماری به دست آمده از آن، نشان از اهمیت این محوطه در ادوار پیشین دارد و برمبنای آثار معماری به دست آمده از آن میتوان بیان کرد که این محوطه از مهم ترین استقرارهای حوضه آبگیر سد کانی سیب شمرده می شود. در سه فصل در مجموع گستره ای به ابعاد ۲۳×۱۵ متر (۳۴۵ مترمربع) مورد کاوش باستان شناختی قرار گرفت و تحت عنوان ترانشه II نامگذاری شد.
این عتیقه شناس اظهارکرد: نتایج حاصل از کاوش محوطه قدکودان نشان می دهد که این محوطه باستانی در دو دوره زمانی مورد استقرار و استفاده قرار گرفته است. این محوطه در دوره اول استقرار خود دارای ساختارهای معماری سنگچین بزرگ با فضاهای مختلف معماری متعلق به دوره اشکانی بوده که در دوران اسلامی عنوان گورستان مورد استفاده قرار می گرفت.
در ادامه، کاوش باستان شناسی محوطه خره خانالی شمالی توسط حامد نورسی تشریح شد. او اظهار داشت: کاوش نجات بخشی محوطه خره خانالی شمالی در حوضه سد کانی سیب پیرانشهر در اواسط آبان ماه سال ۱۴۰۰ با مجوز رسمی از جانب پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری محقق شد. محوطه خره خانالی شمالی یکی از محوطه های حوضه رودخانه زاب کوچک و سد مخزنی کانی سیب است. در نتیجه بررسی انجام شده در حوضه سد کانی سیب این محوطه در بازه زمانی دوران تاریخی (اشکانی - ساسانی) معرفی شده است، که بعد از بررسی ها و مطالعات میدانی توسط هیأت کاوش مستقر در محوطه خره خانالی شمالی، علاوه بر سفال های دوران تاریخی، شواهدی از سفال های دوره هزاره اول پیش از میلاد هم مورد شناسایی و ثبت و ضبط قرار گرفت.
این عتیقه شناس افزود: بازه زمانی یاد شده همچون دوره های زمانی خاص با سؤالات بسیار در منطقه شمال غرب ایران است که مطالعه هر چه بیشتر محوطه های در رابطه با این دوره، در روشن شدن ابعاد و پاسخ گویی به سؤالات این دوره می تواند یاری رسان باشد. بنا بر شواهد موجود محوطه خره خانالی شمالی در سالیان گذشته بصورت یک برجستگی با ارتفاع نه چندان زیاد از سطح زمین های اطراف متمایز بوده است، اما توسط اهالی به عنوان زمین کشاورزی مورد بهره برداری، شخم و تسطیح قرار گرفته است، که همین عوامل علاوه تخریب محوطه بر گستردگی مواد فرهنگی در سطح زمین های اطراف هم مؤثر بوده است.
او اضافه کرد: در مجموع کاوش محوطه خره خانالی شمالی تعداد ۶ کارگاه کاوش در ابعاد مختلف با مساحت نزدیک به ۱۳۳ مترمربع مورد کاوش قرار گرفت. همچون علل تعدد کارگاه های کاوش در محوطه خره خانالی شمالی، دستیابی به اهداف کاوش های نجات بخشی و کاوش حداکثری محوطه بوده است، هرچند تخریب محوطه توسط کشاورزان و گستردگی مواد فرهنگی در سطح زمینهای اطراف هم در این مقوله تأثیرگذار بوده است.
سحر بختیاری در رابطه با یافته های فصل دوم کاوش باستان شناسی گورستان بلاچاک که توسط حسین ناصری صومعه انجام شده است، اظهار داشت: محوطه گورستانی بلاچاک در قسمت مرکزی، دهستان لاهیجان و در ۱ کیلومتری شمال شرق روستای لاوین و ۱۰۰ متری جنوب روستای متروکه گرده گوران در شهرستان پیرانشهر استان آذربایجان غربی واقع است. این محوطه در سال ۱۳۸۵ با پلاک ثبتی به شماره ۱۶۹ از قراء بخش ۱۱ ارومیه به عنوان تپه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. محوطه بلاچاک همچون محوطه هایی است که به دنبال راه اندازی سد کانی سیب در برنامه کاوش اضطراری قرار داده شد.
او اضافه کرد: هدف اصلی این کاوش، به دست آوردن بیشترین اطلاعات از محوطه های موجود در محدوده آبگیری سد کانی سیب قبل از غرق شدن در زیر آب است. گاه نگاری نسبی و مطلق محوطه، شناخت فرهنگ های منطقه در طول هزاره اول قبل از میلاد، مطالعه شیوه های تدفینی، ساختار قبور، مستندنگاری آنها و مطالعات بقایای استخوان های انسانی از اهداف دیگر این کاوش بشمار می رود.
فصل سوم کاوش باستان شناسی تپه گردی گوران هم توسط بهنام قنبری انجام شد، که او در رابطه با یافته های این کاوش اظهار داشت: سومین فصل کاوش تپه گردی گوران در پاییز ۱۴۰۰ انجام شد. در کاوش فصل سوم گردی گوران باتوجه به اطلاعات به دست آمده از کاوش فصل اول و دوم و همینطور برای تکمیل اطلاعات لایه نگاری محوطه تصمیم برآن شد تا یک ترانشه گسترده در ابعاد ۷ در ۷ متر در جانب غربی ترانشه فصل اول و دوم ایجاد شود.
او اضافه کرد: هدف اصلی از کاوش فصل سوم در گردی گوران، کاوش گسترده و درک فضاهای معماری لایه های مختلف موجود در این تپه است. یکی دیگر از علل انتخاب این بخش برای کاوش فصل سوم، پی گردی معماری عصر مفرغ جدید و همینطور روشن کردن وضعیت لایه های عصر مفرغ میانی و قدیم گردی گوران بود؛ چون که در فصل اول تنها شواهد مادی این دوره (عصر مفرغ قدیم) وجود سفال های سیاه داغدار بدون بقایای معماری بود و در فصل دوم هم کاوش در سطح لایه های عصر مفرغ جدید متوقف شده بود. بنابر این هدف، کاوش فصل سوم در ترانشه ای با ابعاد ۷ در ۷ متر در مدت ۳۰ روز انجام شد و نتایج قابل توجهی از دوره های مختلف فرهنگی به دست آمد. در نتیجه کاوش این فصل جمعاً ۶۰ کانتکست مجزا شناسایی و ثبت شدند که از اطلاعات و مواد فرهنگی به دست آمده از آنها و همینطور از مطالعه توالی لایه ها و تفاوت مواد فرهنگی می توان یک توالی لایه نگاری فشرده، از دوره تاریخی تا عصر مفرغ قدیم را شناسایی کرد. در این فصل بقایای معماری گویا و شاخصی از تمامی دوره های فرهنگی تپه (غیر از دوره اشکانی که لایه آن بواسطه گورستان اسلامی تخریب شده است) به دست آمد که برمبنای آنها لایه نگاری تپه و حتی مراحل مختلف آن گویاتر شد.
با ساخت و آبگیری سد کانی سیب مقرر بود حدود ۶۰۰ میلیون متر مکعب از آب آن به سمت دریاچه ارومیه جاری شود. در سالهای قبل فاز نخست آبگیری این سد انجام شد و الان مقرر است فاز دوم پروژه کانی سیب تا انتهای سال به سر انجام برسد. انتقال آب بوسیله تونل کانی سیب به دریاچه ارومیه، یکی از پروژه های بزرگ غرب آسیا معرفی شده است.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب