کهن ترین اثری که در تهران پیدا شد
فراجا: باستان شناسان در دهه 70 در تهران، دست افزار سنگی را پیدا کردند که قدمت آن 50 تا 60 هزار سال تخمین زده شده که در حقیقت، یک رنده‌ی سنگی است.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، صادق ملک شهمیرزادی ـ باستان شناسی که این کهن اثر را یافته است، در مقاله ای، جزییات و محل این کشف را اینگونه تشریح کرده است: «سرزمین تهران از نظر جغرافیایی طبیعی و دیرینه شناسی به مثلثی اطلاق می شود که ضلع شمالی آنرا قسمتی از سلسله جبال البرز و دو ضلع دیگر آنرا رودخانه های کرج و جاجرود می سازند. شاخه های پایانی این دره در نقطه ای واقع در حاشیه شمالی کویر مرکزی به هم می پیوندند و رأس های مثلث را می سازند و کهن ترین یافته های باستانی این مثلث نیز از نزدیک رأس آن که «حوضه مسیله» نامیده شده، به دست آمده است.
جلگه وسیع و آبرفتی ورامین، که بخش بزرگی از این مثلث را تشکیل می دهد، خود مخروط افکنه رودخانه جاجرود است. در جنوب غربی این جلگه، شاخه های پایانی رودخانه های کرج و جاجرود و رودخانه دیگری که از غرب وارد منطقه می شود و «رودشور» نام دارد، به هم می پیوندند و بوسیله «حوضه مسیله» وارد دریاچه نمک مسیله می شوند.
حوضه مسیله که در جنوب شهر تهران قرار گرفته، خود قسمتی از کویر بزرگی است که قسمت اعظم غرب و شمال غربی فلات مرکزی ایران را ایجاد کرده است. حوضه مسیله بصورت چهارضلعی نامنظمی است که بخش شمال شرقی کویر را اشغال کرده و بوسیله رشته کوه های دوازده امام و سیاه کوه از بقیه کویر جدا شده است و عمیق ترین جای آن «دریای مسیله» یا «دریای نمک» نام دارد.
جهت جریان شاخه های رودخانه های جاجرود و کرج از شمال غربی به جنوب شرقی و در امتداد گسل های دوازده امام است. در جنوب شرقی دوازده امام، ارتفاعات سیاه کوه قرار دارد که از همه بلندی های اطراف «دریای نمک» معروف تر است و بلندترین نقطه آن ۲۱۱۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار گرفته است.
در دامنه های شمالی سیاه کوه، چشمه‌ی آبی به نام «چشمه شاه» وجود دارد که آب آن کم و تلخ، ولی قابل شرب است و دامداران از آن برای دام های خود استفاده می نمایند. در عصر صفوی آب این چشمه در مسیری به طول تقریبی ۸ کیلومتر بوسیله ناودان های سنگین زمینی به بنایی که «حرمسرا» نامیده می شد و نزدیک کاروانسراهای «قصر بهرام» و «عین الرشید» واقع شده است، هدایت می شد. در زمستان ها قسمت های بالایی سیاه کوه به سبب ارتفاع قابل توجه آن از برف پوشیده می شود و ذوب برف ها سبب جمع شدن آب در چاله های کوه تا ماه های دوم و سوم بهار می شود. دامداران مجاز امروزی از این آب ها برای احشام خود استفاده می نمایند.
بدین سان منطقه مورد بحث از نظر جغرافیایی طبیعی به شکلی است که در فصل بهار قبل از فصول دیگر سال شرایط زیست محیطی مناسبی دارد. امروزه سازمان محیط زیست کشور این منطقه را حفاظت شده اعلام نموده و بصورت پارک ملی درآورده است، در نتیجه دامداران دیگر مثل قبل بی رویه رمه های خودرا برای چرا به آن وارد نمی کنند و انواع حیوانات سم دار و گربه سانان آزادانه در آن به سر می برند. پوشش گیاهی این منطقه نیز به سبب حفاظت آن بیشتر شده است و در فصل بهار، علفزارهای پراکنده در آن فراوان می شود. بنظر می رسد در دوران پارینه سنگی میانه، یعنی حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار سال پیش، این منطقه از نظر تامین نیازهای غذایی گروههای جمع آورنده غذا و شکارورز دارای آمادگی کافی بود.
در همین منطقه بود که کهن ترین اثر تاریخی منسوب به تهران کشف شد. در آبان ماه سال ۱۳۷۲ که برای بازنگری قسمتی از مسیر جاده ابریشم این منطقه بازدید شد یک دست افزار سنگی به دست آمد، که از نوع رنده های سنگی مشخصه‌ی نوع «موسترین» بود و قدمت آن حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار سال پیش تخمین زده شد. این رنده از تراشه ضخیم سنگ «ریولیت» تولید شده و طول آن ۱۲.۳، عرض آن ۸.۲ و ضخامت آن ۴ سانتی متر و وزن آن ۳۰۰ گرم است.
این رنده سنگی در حوضه مسیله و در حوالی محلی که رشته کوه دوازده امام به سیاه کوه نزدیک می شود، پیدا شده است. در یک لبه این رنده هنوز آثار روتوش قدیمی قابل مشاهده می باشد و بنظر می رسد بعد از آن که این لبه تیزی خودرا در نتیجه استفاده زیاد از دست داده، لبه دیگر آنرا برای ایجاد لبه ای تیز با روتوش های اولیه پیراسته اند تا بعداً با بوجودآوردن روتوش های نهایی از آن رنده جدیدی بسازند، ولی از آنجائیکه قسمت زیر روتوش های اولیه کمی تو رفته و فاقد استواری لازم بوده و دیگر امکان استفاده مجدد نداشته آنرا به صورتی که یافته شده است رها کرده اند.
قبل از پیدا شدن این اثر در سال ۱۹۵۵ میلادی (۱۳۳۴ شمسی) آقای «ریبن» گزارش داده بود که در حوالی تهران نمونه ای از دست افزار سنگی نوع موسترین یافته است که اولاً محل دقیق آن معلوم و معین نیست و ثانیاً دلیل انتساب آن به دوران پارینه سنگی میانه نیز ارائه نشده است.
حالا با پیدا شدن این رنده سنگی مشخصه‌ی دوره پارینه سنگی میانه در سرزمین تهران در حوضه مسیله در منطقه ای واقع در حوالی رشته کوه دوازده امام به سیاه کوه از یک طرف و دریای نمک یا مسیله از جانب دیگر می توان با اطمینان بیشتری اظهار نمود این منطقه در این دوره، یعنی در حدود ۵۰ هزار سال پیش خالی از سکنه نبوده است. با بررسی گمانه های بیشتر و منظم و پیگیری دیرینه شناسی در منطقه ای که می توان آنرا «سرزمین تهران» نامید، پیوند کانون های تمدنی و استمرار ادوار متفاوت فرهنگی از آن زمان تا حالا قابل مطالعه و بررسی است.»
روانشاد صادق ملک شهمیرزادی که این گزارش وی در کتاب «رویدادها و یادمان های تاریخی تهران» پخش شده، گفته است: «این رنده سنگی برای حفاظت و نگهداری طی یک صورت جلسه رسمی که در ۲۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۳ شمسی تنظیم شد رسما به سازمان وقت میراث فرهنگی تحویل گردید.» این اثر حالا در موزه ملی ایران نگهداری می شود.
در تقسیمات کشور، محلی که این دست افزار از آن کشف شده، در حال حاضر حوزه تهران محسوب نمی شود و در محدوده فعلی استان سمنان است، اما در گذشته عنوان «سرزمین تهران» را داشته و از این دست افزار نیز به عنوان کهن ترین اثر تهران یاد می شود.
افزون بر این، سابقه تمدنی تهران بدنبال کشف گورستان عصر آهن در تپه قیطریه به حدود سه هزار سال پیش می رسد. در سالهای واپسین نیز، کشف اسکلت بانوی هفت هزار ساله در خیابان مولوی پیشینه تهران را عقب تر بُرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب