به بهانه سالروز ثبت جهانی بافت تاریخی یزد؛
یزد شهری که از مدرنیته ویرانگر فرار کرد
فراجا: امروز 18 تیر ماه سالروز ثبت جهانی بافت تاریخی یزد در لیست میراث یونسکوست. در پرونده ثبت جهانی این شهر آمده که یزد از مدرنیته ویرانگر فرار کرده و اصالت خودرا حفظ نموده است.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ شهر تاریخی یزد در میانه فلات ایران در ۲۷۰ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و نزدیک به جاده ادویه و ابریشم واقع شده است. این شهر گواهی زنده ای بر استفاده از منابع محدود برای بقا در بیابان است. در این شهر آب بوسیله سیستم قناتی که برای برداشت آب زیرزمینی توسعه یافته، به شهر می رسد. معماری خاکی یزد از روند نوسازی که خیلی از شهرهای گلی و سنتی را ویران کرده، رها شده و قنات، خانه های سنتی، بازارها، حمام ها، مساجد، کنیسه ها، معابد زرتشتیان و باغ تاریخی دولت آباد را حفظ نموده است.
هر منطقه از شهر بر روی یک قنات تولید شده است و دارای یک مرکز مشترک است. ساختمان ها از خاک تولید شده اند. استفاده از خاک در ساختمان ها شامل دیوارها و سقف ها با ساخت طاق و گنبد است. خانه ها با حیاط های زیر سطح زمین تولید شده اند که به مناطق زیرزمینی خدمات می دهند. بادگیرها، حیاط ها و دیوارهای خاکی ضخیم، فضای دلپذیری را ایجاد می کنند. کوچه های نیمه پوشیده همراه با خیابان ها، میدان های عمومی و حیاط ها به کیفیت شهری دلپذیر کمک می کنند. فرار از مدرنیته شدن این شهر از روند مدرنیته شدن که خیلی از شهرهای سنتی را ویران کرده، فرار کرد و از همزیستی مسالمت آمیز سه دین اسلام، یهودیت و زرتشتی برخوردارست. شهر تاریخی یزد شاهد یک سیستم ساخت و ساز فوق العاده استادانه در معماری و تطبیق شیوه های زندگی با محیط متخاصم برای چندین هزار سال است. یزد با ادامه سنت هایی هم راه است که سازمان اجتماعی را در بر می گیرد. اینها شامل وقف (وقف) ساختمان های عمومی مانند آب انبارها، مساجد، حمام ها، قنات ها و غیره و همین طور توسعه سنت های ناملموس و چندفرهنگی، تجاری و صنایع دستی به عنوان یکی از غنی ترین شهرهای جهان است.
فرهنگ های متنوع مربوط به ادیان مختلف در شهر همچون اسلام، یهودیت و زرتشتی است که هنوز در کنار هم زندگی مسالمت آمیز دارند و دارای تلفیقی از ساختمان ها همچون خانه ها، مساجد، آتشکده ها، کنیسه ها، مقبره ها، حمام ها، آب انبارها، مدرسه ها، بازارها در کنار هم هستند. نمونه بارز سکونتگاه سنتی انسانی یزد نمونه بارز سکونتگاه سنتی انسانی و نمایانگر تعامل انسان و طبیعت در یک محیط کویری است که حاصل استفاده بهینه و مدیریت هوشمندانه منابع محدود موجود در چنین محیط خشکی با بهره گیری از سیستم قنات و استفاده از خاک در ساخت ساختمان هایی با حیاط فرو رفته و فضاهای زیرزمینی است. از دهه ۱۹۳۰ به بعد، چندین طرح برای نوسازی شهر به وجود آمده که منجر به ایجاد خیابان های تجاری عریض و دسترسی سهل به مسکن «مدرن» شد. این اتفاق بیشتر در خارج از شهر تاریخی رخ داده است. امروزه یزد دارای تعداد زیادی نمونه عالی از معماری سنتی کویری با طیف وسیعی از خانه هاست از خانه های معمولی گرفته تا املاک بسیار بزرگ و بسیار تزئین شده. علاوه بر مسجد و بازار اصلی که وضعیت بسیار خوبی دارند، هر محله از شهر تاریخی هنوز دارای خاصیت های خاص خود مانند آب انبار، حمام، تکیه، مساجد، مقبره و غیره است. خیلی از خیابان ها و کوچه ها که الگوی اولیه خودرا حفظ نموده اند، دارای ساباط های فراوان، یعنی کوچه های نیمه یا تمام سرپوشیده و مجموعه ای از طاق هایی است که برای محافظت در مقابل آفتاب تولید شده اند. خط افق شهر که با بادگیرها، مناره ها و گنبدهای بناها و مساجد پر شده است، چشم انداز برجسته ای را نمایان می کند. تداوم میراث ناملموس یزد به عنوان شهری پویا و زنده به تدریج با تغییراتی اجتناب ناپذیر تکامل یافته است. با این وجود، هنوز خاصیت های زیادی وجود دارد که به یزد اجازه می دهد شرایط اصالت را داشته باشد، همچون مواردی که مربوط به ادامه میراث ناملموس آنست. در یزد یک شبکه پر جنب و جوش از سازمان های اجتماعی (وقف) وجود دارد که هنوز نقش قوی در سطح منطقه ایفا می کنند. همین طور بخش بزرگی از شهر تاریخی هنوز مسکونی است (با نرخ ۸۰ درصد مالکیت خصوصی). از طرف دیگر، تعدادی از عناصر، استفاده اولیه خودرا از دست داده اند، اما ایده های جدیدی جهت استفاده مجدد تطبیقی آنها وجود دارد. دانشگاه یزد در قسمتی از این شهر تاریخی به وجود آمده است. همین طور هتل ها و رستوران هایی نیز وجود داند که در داخل تعدادی از سازه های موجود فعالیت می کنندو با حفظ عناصر اصلی فیزیکی خود و به حداقل رساندن مداخلات، بازسازی و مرمت شده اند. این اتفاق، تأثیر مثبتی از نظر اصالت در رابطه با مکان، تنظیم، فرم، طراحی و مواد داشته است. جدا از تغییراتی که در طول قرن بیستم رخ داده است، این ملک دارای تعداد زیادی ساختمان و فضاهای عمومی است که به خوبی حفظ شده اند. در تمام مداخلات، هر زمان که نیاز به انجام کارهای مرمتی باشد، اولویت با مهارتهای سنتی بوده است. الزامات حفاظت و مدیریت شهر تاریخی یزد در سال ۱۳۸۴ در لیست آثار ملی قرار گرفت که برمبنای قانون صیانت از میراث ملی (۱۹۳۰) و قانون تأسیس سازمان میراث فرهنگی ایران (۱۳۵۸) از حمایت قانونی برخوردارست. این ملک همین طور تابع قوانین و استانداردهای صیانت از شهرهای تاریخی است. تلاش هایی که از طرف مردم محلی، در بعضی موارد زیر نظر سازمان های بخشداری و ساختار اجتماعی وقف (وقف) و نیز کوشش های شهرداری یزد، ICHHTO و نمایندگان محلی دولت ایران (وزارت های آموزش و پرورش، بهداشت و درمان) انجام شده است. و غیره…) هنوز باید ارتقا یابد. همه این شرکا تلاش هایی را برای ایجاد یک مکانیسم مدیریتی جدید که امکان هدایت ظرفیتهای آنها به سمت اهداف مشترک را فراهم می آورد، متحد کرده اند. این امر با بوجودآوردن یک کمیته راهبری مسئول تعیین جهت گیری های کلی برای مدیریت و صیانت از شهر تاریخی تسهیل شده است.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب