هفته فرهنگی اصفهان،
چه دانند جیحونیان قدر آب
به گزارش فراجا، اصفهان روز گذشته و در هفته فرهنگی اصفهان، آئین نکوداشت احمد منتظر و محمد پاک نژاد با یادی از علی اکبر اصفهانی در حالی در موزه گرمابه علیقلی آغا برگزار شد که احمد منتظر در آن حضور نیافت و مجری برنامه دلیل آنرا مشغله کاری این معمار عنوان نمود، اما اندکی تفکر نشان داده است که علل عدم حضور او نباید کم باشد!
پنجم اردیبهشت ماه بود که آئین نکوداشت یکی از معماران اصفهان در مسجد شیخ لطف الله برگزار شد، آئینی که از جانب خودِ این معمار برای قدرشناسی از خودش برگزار می شد! و نام هیچ نهادی بعنوان حامی یا برگزارکننده آن مطرح نبود، اما جمع خیلی از مسؤلان میراث فرهنگی استان اصفهان و ازجمله شخصِ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در آن حضور یافت و حتی سخن گفت! مدتی قبل تر همین معمار مطرح، برای خود در ایوان عمارت عالی قاپو هم آئین رونمایی از کتاب خویش را برگزار کرد!
البته که این معمار هم از پیشکسوتان است و عزیز، اما برگزاری نکوداشت برای خود، آن هم در مسجد شیخ لطف الله جای شگفت است و شاید تلخندی است که این معمار خویش را در حدی می داند که مسجد شیخ میزبان تقدیر از او شود! تلخند دیگر حضور مسئولانی مانند مدیرکل میراث فرهنگی استان، مدیر امور موزه ها و اموال منقول استان، مدیر پایگاه جهانی نقش جهان، رئیس کمیته ملی موزه های ایران و خیلی از افراد دیگر در این مراسم بود و پرسش اینجاست که چرا باید برگزاری بزرگداشتی که شخصی برای خودش می گیرد از جانب مسؤلان حمایت شود!
اما روز گذشته چهارشنبه (۶ اردیبهشت ماه) در موزه گرمابه علیقلی آغا و به مناسبت هفته فرهنگی اصفهان و با یاد استاد علی اکبر اصفهانی، آئین نکوداشت احمد منتظر و محمد پاک نژاد با عنوان «چه دانند جیحونیان قدر آب» در این گرمابه برگزار گردید. در همان ابتدا وقتی پوستر این برنامه و نام احمد منتظر دیده شد این پرسش برای خیلی از افراد آگاه عنوان شد که احمد منتظر از دیرباز به خیلی از عملکردهای شهرداری در مورد بناهای تاریخی تاخته است و حال چه اتفاقی رخ داده که شهرداری نکوداشت او را برگزار می کند! نکته دیگر اینست که مگر شهرداری اصفهان و معانت های مختلف آن کم بودجه در خزانه خود دارند که دو آئین کاملاً مجزا را یکی کرده اند! اساسا هر دوی این اساتید باید تقدیر شوند، اما هریک تخصصی مجزا دارند و آئین مجزایی را می طلبد.
از سویی دیگر چگونه است که مسجد شیخ لطف الله میزبان آئین نکوداشت می شود یک پیشکسوت و گرمابه موزه علیقلی آغا می شود میزبان نکوداشت دو پیشکسوت! جای مدیران و مسؤلان میراث فرهنگی در آئین نکوداشتی که در گرمابه موزه علیقلی آغا برگزار شد کجا بود! چرا در آئینی که یک نفر برای خود برگزار می نماید با اشتیاق حضور دارند و در دیگری خیر!
با بیان این مطالب، حالا میتوان دریافت که اساسا عدم حضور احمد منتظر، معمار پیشکسوت و رئیس سابق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در آئین نکوداشت روز گذشته، بر مبنای آنچه مجری این برنامه بیان کرد مشغله کاری نبوده است بلکه باید خطاب به شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان اظهار داشت: این روش درستی برای ارزش گذاشتن به میراث فرهنگی و پیشکسوتان آن نیست.
اما بعد...
بسیاری از پروژه ها توجیهی برای تعریف شدن ندارند
در ابتدای آئین نکوداشتی که چهارشنبه (۶ اردیبهشت ماه) در هفته فرهنگی اصفهان و با هدف بزرگداشت استاد احمد منتظر و استاد محمد پاک نژاد در موزه گرمابه علیقلی آغا برگزار شد، وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان گفت: امروز به پاس قدردانی از دو استاد و پیشکسوت بزرگ معماری در اینجا هستیم. این رویدادها به ما یادآوری می کند که در کنار روزمرگی و فعالیتهایی که در حوزه معماری و شهرسازی انجام می دهیم به مفاهیم و پیشینه ای که فکر نماییم درون آن زندگی می نماییم. حوزه شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان یک کرسی است که زمانی معماران و بزرگانی بر آن تکیه زدند. وقتی از معماری صحبت می نماییم، مفاهیم مختلفی به ذهن ما می رسد، اما متأسفانه وقتی که در میان عامه مردم صحبت از معمار و معماری می شود تصوری از نقشه کشی به میان می آید که این یک صدمه بزرگ به جامعه معماری است، درحالی که معمار یک مفهوم عمیق دارد، اما متأسفانه عملکرد قانون و ضوابط و عرف ما، این مفهوم را به چیزی به دوراز حقیقت تبدیل نموده است.
او با اشاره به اینکه باید در حوزه معماری و شهرسازی شهر اصفهان تلاش بیشتری کرد و جایگاه معماری و شهرسازی را به مفهوم واقعی خودش رساند: اضافه کرد: ما در حوزه معاونت شهرسازی و معماری با استفاده از معماران و پیشکسوتان برجسته اصفهان و تشکیل اتاق های فکر، تلاش بر تفکر بیشتر در مورد شهر داشتیم. در مورد این که وقتی مقرر است پروژه ای در شهر تعریف شود به شکلی علل تعریف یک پروژه به بحث گذاشته شود و وقتی که لزوم ایجاد و خلق یک پروژه در جهت خلق یک فرهنگ باشد و اتفاق بزرگی در شهر رقم بخورد طراحی آن باید در سیکل و فرایند درستی اتفاق بیفتد.
مهدویان یادآوری کرد: متأسفانه ما درگیر این هستیم که بعضاً پروژه ها درست تعریف نمی شوند و یا بر مبنای یکسری نظرات شخصی شکل می گیرند؛ در جایی زمینی وجود دارد که آزادشده و تصمیم گرفته می شود که یک فرهنگسرا یا مجموعه ورزشی جایگزین آن شود، ولی اگر از یک نگاه کلان و از نگاه یک معمار به شهر نگاه نماییم، می بینیم که خیلی از پروژه ها توجیهی برای تعریف شدن ندارد. وقتی که تعریف شد، فرایند طراحی آن به یک فرایند ناقص می افتد و یا آن پروژه به دست طراحانی سپرده می شود که شاید اسم معمار داشته باشند اما معمار نیستند و از منظر مفهوم معماری به مبحث نگاه نمی کنند.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان بیان نمود: سعی کردیم با تشکیل کمیته های تخصصی معماری و شهرسازی و با دعوت از اساتید این حوزه، فرایند تعریف و طراحی پروژه ها را با نگاهی فکورانه پیش برده و جریانی را در شهر اصفهان برای این مورد ایجاد نماییم. همان گونه که در گذشته در شهر اصفهان، معماران نقش مهمی در شکل گیری کالبد و روح شهر داشتند تلاشمان اینست که با کمک پیشکسوتان و استفاده از تجربیات آنها معماری شهر اصفهان را به مسیر واقعی خود برگردانیم، جریان درستی را در شهر ایجاد نماییم و نهادی با عنوان معماری و شهرسازی را تشکیل دهیم که از این به بعد تعریف، طراحی و راهبری پروژه ها در حوزه های مدیریتی شهر توسط نهادی شکل بگیرد که بنیان گذاران آن معماران این شهر هستند. از همه معماران دعوت می کنم در این خصوص به ما یاری دهند و حوزه معاونت شهرسازی و معماری را بعنوان بازوی اجرایی خودشان دانسته و با کمک های فکری و معمارانه، شهر اصفهان را به جایگاه واقعی خودش برسانیم.
مهدویان افزود: مراسم تجلیل از پیشکسوتان معماری با عنوان شب معمار یکی از جدید ترین فعالیتهای گرمابه موزه علی قلی آغا است. دفتر تخصصی فرهنگ و معماری گرمابه علی قلی آغا سال ۱۳۹۹ در این عرصه تأسیس شد و ریشه این تأسیس به دهه ۸۰ و ۹۰ بازمی گردد، یعنی زمانی که رویدادهای مختلف معماری در این حمام به نام پنجره برگزار می شد. الان یک شورای تخصصی در حمام تشکیل شده که در این خصوص تصمیم گیری می کنند و می توانیم ازجمله این تصمیم ها به تشکیل پنجره معماری و کودک، پنجره معماری و آشیل، پنجره معماری و رسانه و پنجره معماری میان رشته ای اشاره نماییم.
او ضمن اشاره به اقدامات استاد علی اکبر اصفهانی، افزود: وی در سال ۱۹۸۵ هجری قمری چشم به جهان گشود، در نوجوانی به شاگردی بدیع الزمان یزدی، معمارباشی شاه عباس درآمد. از باغ هزارجریب تا نظر، از زاینده رود تا چهارباغ عباسی. از شاگردی به بنایی و از بنایی به معمارچی تبدیل شد و در سال ۱۰۱۹ در محله ارامنه میدانی بنا نهاد که جلفا نامیده شد. این معمار، ایوان شمالی مسجد جامع را رو به آفتاب بنانهاده تا در فصل سرما در آن نماز بخوانند. هم چنین موقعیت گنبدهای ایوان جنوبی را پشت به آفتاب قرار دارد تا در فصل تابستان خنکای هوا در آن پخش شود. گنبدها و ایوان های غربی میعادگاه پاییز شد.
مهدویان اظهار داشت: وقتی که استاد علی اکبر معمار اصفهانی به اصفهان آمد توصیف او از این شهر این گونه بود: «در شرق زمین به استثنای قسطنطنیه و حومه آن واقعاً هیچ یک از نقاط دیگر را نمی توان با اصفهان مقایسه کرد که در نسبت با قسطنطنیه هم اصفهان نه تنها از خیلی از جهات مساوی است بلکه به جرئت میتوان گفت از آن برتر است. در اطراف اصفهان به دستور شاه ۳ محله جدید تبریزنو، جلفا و گرم ها ساخته شده و نظر شاه عباس اینست که این ۳ محله هرچه سریعتر به اصفهان وصل شود و برای عملی کردن این مقصود با حرارت هرچه تمام تر تلاش می کنم.»
چه دانند جیحونیان قدر آب
در ادامه این نشست، حمیدرضا سپهری، پیشکسوت حوزه معماری اظهار داشت: زمانی که برای سخنرانی به این مجلس دعوت شدم برای عنوان بندی صحبت هایم، به یاد این بیت از شعر سعدی افتادم که «چه دانند جیحونیان قدر آب/ ز واماندگان پرس در آفتاب»
او افزود: هر وقت به اصفهان بیایم، بازهم برایم تازگی دارد، به علت این که من آدم دیگری هستم و با گذر زمان در نگاهم تفاوتی ایجادشده که سبب می شود هر بار این شهر را نوع دیگری ببینم.
سپهریان افزود: آندره مالرو، وزیر فرهنگ فرانسه ۲ بار به اصفهان آمده و در کتاب «ضد خاطراتش» راجع به اصفهان و زیبایی های آن صحبت کرده است. در کتاب « هنر ایران» نوشته آندره گدار بسیار صحبت از اصفهان به میان آمده و گالدیری هم در کتاب «مسجد جامع» راجع به اصفهان به خوبی صحبت کرده است. اگر می خواهید حس کنید در چه بستر فرهنگی و هنری زندگی می کنید و از چه آبشخوری استفاده می کنید ۲ جلد آثار و ابنیه و جلد هنر و هنرمندان کتاب تاریخ اصفهان جلال الدین همایی را ورق بزنید.
این مهندس معمار بیان نمود: سال ۱۳۵۴ بود که طرح تفضیلی اصفهان به مشاور ارگانیک طرح تحقیقاتی محول شد و آقای منتظر از تهران به اصفهان آمد و از آن زمان و شاید قبل تر از آن، نیت پیاده رو شدن خیابان چهارباغ وجود داشت. هم چنین نیت آماده سازی شمس آبادی در غرب و گلدسته در شرق هم برای تبدیل چهارباغ به پیاده رو وجود داشت. قدم زدن در مسیری که ۴۵۰ سال قدمت دارد احساس لذت بخشی است. در دنیا معابری با این قدمت که هنوز کارکرد شهری خودشان را داشته باشند خیلی کم است.
سپهری ضمن اشاره به شباهت هنر شعر و موسیقی با معماری، اظهار داشت: ساختارها و بنیادهای هنری موسیقی و شعر با معماری برابر است اما ادبیات با معماری متفاوت می باشد به این علت که در ادبیات نمی توان کلمه ای را حذف و چیز دیگری جایگزین آن کرد.
او به ترجمه جلد پنجم سفرنامه شاردن که راجع به اصفهان است اشاره و یادآوی کرد که ترجمه این کتاب را حسین عریضی، رئیس دبیرستان ادب اصفهان بر عهده داشته است.
پل ها بدون آب خراب می شود/ قلم و زبان من استاد منتظر بود
استاد محمد پاک نژاد، گنجینه دار معماری سنتی اصفهان هم در این جلسه گفت: من ۷۰ سال است که خدمتگزار مردم اصفهان هستم. همه ما باید از بناهای تاریخی بیشتر محافظت نماییم، باید کاری کرد که آب در اصفهان جاری شود. این آب متعلق به زاینده رود است. پل ها بدون آب خراب می شود و حیف است که این بناهای پرارزش از بین برود، چونکه برای ساخت این بناها، زحمات بسیاری کشیده شده است.
او اضافه کرد: وقتی بچه بودم به بناهای تاریخی می آمدم و آنها را نظاره می کردم و شاگرد پدرم بودم و این سبب شد که به این هنر علاقه مند شوم. اساتید برجسته من در این راه، استاد عبدالوهاب معمار و استاد محمود معماربودند.
پاک نژاد بیان نمود: ما باید بناهای تاریخی را در اختیار جوانان قرار دهیم که بعد از پایان درس بتوانند وارد بازار کار شوند. دوست دارم جوانان در این رشته رشد کنند تا وقتی وارد بازار کار می شوند، مسلط باشند. نباید جوانان را رها کرد، آنها سرمایه های ما هستند.
او افزود: من ۱۵ سال شاگرد دکتر منتظر بودم و قلم و زبان من ایشان بود که من را به این رشته علاقه مند کرد و در انتها می خواهم بگویم که همه باهم باید در حفظ و نگهداری بناهای تاریخی همت نماییم.
در ادامه این برنامه، از استاد محمد پاک نژاد، معمار سنتی اصفهان نقدیر شد. سپس مجتبی شاهمرادی، معاون فرهنگی شهردار اصفهان گفت: حوزه کاری ما در معاونت فرهنگی خیلی تخصصی بر مفهوم شهرسازی نیست، بلکه نگاه ما به حفظ میراث، بومی سازی و آگاهی بخشی است، هم چنین ما ارتباط خوبی بین بخش های مختلف شهرداری داریم که ناشی از رویکرد فرهنگی است که در حوزه شهرسازی وجود دارد. در سال هایی که در شهرداری بودم کم پیش می آید که حوزه شهرداری هم مثل حوزه فرهنگی بیشتر نقش خویش را حافظ میراث تاریخی اصفهان بداند تا سازنده یک اصفهان جدید در دل بافت تاریخی.
او افزود: امیدوارم نگاه همه ما به میراث معماری، نگاهی متفاوت باشد و همگی پاسدار این میراث باشیم.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب