حذف حافظه تاریخی بناهای باستانی با نام گذاری جعلی آن ها، ۴
نامگذاری اشتباه رباط آبگینه به شرف باعث نادیده گرفتن تاریخ آن شده است
فراجا: به گزارش فراجا، خراسان رضوی نام و نامگذاری هر پدیده ای آنقدر اهمیت دارد که هویت و ماهیت یک پدیده را نمایندگی می کند. شاید همان اهمیت نام و نامگذاری سبب شده که همواره بزرگان و اولیا به نامگذاری زیبا و منطقی پدیده ها سفارش کنند. قاعدتا نامگذاری همراه با تامل در موضوعیت و مناسبت پدیده مورد نظر است و این امر بخصوص در انتخاب اسامی و القاب برای اشخاص و نامگذاری شهرها و آبادی ها بیشتر دیده می شود که در قدیم بیشتر رعایت می شده است.
رجبعلی لباف خانیکی، پژوهشگر و دیرینه شناس خراسانی، در گفتگو با ایسنا اظهار نمود: بعضی از نویسندگان که آثار و ابنیه خراسان را معرفی و تاریخ گذاری کرده اند، ظاهرا آگاهی کافی از تاریخ و فرهنگ خراسان نداشته و احیانا بدون این که آن آثار را دیده باشند، تنها بر مبنای نوشته های غیر کارشناسانه و عامیانه دیگران، آنرا معرفی کرده اند که «رباط شرف» یکی از این موارد است.
وی افزود: شرف برای رباط مورد نظر نام زیبایی است اما واقعی نیست. نام مصطلح و معروف آن «آبگینه» و ظاهرا منقلب شده «آبگیره» بوده است.
لباف خانیکی خاطرنشان کرد: رباط آبگینه همچون منازل مهم و «کاخ رباطی» در کنار «شاهراه بزرگ خراسان» یا راه ابریشم بوده که از گذشته های دور توجه مورخان و جغرافی نویسان را به خود جلب کرده و از اواخر قرن سوم هجری قمری هم با نامهای «آبگیره»، «انکره»، «آبگینه» و «اوگینه» به متون راه یافته است.
وی افزود: «ابن خردادبه» در ذکر نام منزل ها و مسافت های نیشابور تا سرخس، منزل بعد از مزدوران را آبگینه در ۶ فرسخی سرخس نوشته است. «قدامه ابن جعفر بغدادی» هم در ذکر فاصله نیشابور تا مرو و مزدوران تا اوگینه را هشت فرسخ نوشته است.
لباف خانیکی افزود: احمد بهمنیار در تعلیقات کتاب تاریخ بیهقی هم یادآور شده انکره، آبگیره نوشته شده است. البته آبگیره شاید برای این رباط نام مناسب و با مسمایی باشد چون که مکان آن در عمق دره و در جایی انتخاب شده که آب های جاری از دامنه های کوه «دو برار» به دنبال باران های فصلی به مخازن مختلف تعبیه شده در بخش های مختلف رباط هدایت می شده است.
این پژوهشگر و دیرینه شناس خراسانی اظهار داشت: رباط آبگینه مانند قصری در بیابان سرخس از دوران سامانیان تا عصر خوارزمشاهیان بارها تجدید بنا و مرمت شده است. برای مثال بنای فعلی در سال ۵۰۸ هجری قمری بر فراز رباط خراب شده ساخته شده و در سال ۵۴۸ هجری قمری توسط غزها(گروهی از ترکان غارتگر) نیمه ویران و در سال ۵۴۹ هجری قمری مرمت شده و توسط پادشاهان و بزرگان مورد سکونت قرار می گرفته است تا این که بعد از حمله خونبار مغول ها و ویرانی شهرهای مسیر راه ابریشم، این راه حدودا متروک و رباط آبگینه سودمندی گذشته خویش را از دست می دهد.
وی افزود: باآنکه «حمدالله مستوفی» برای آخرین بار از رباط آبگینه بر «شاهراه شرقی» بعنوان منزل مهمی نام برده اما مسلما او از نوشته پیشینیان بهره گرفته چونکه در سال ۷۴۰ هجری قمری نه شاهراه شرقی وجود داشت و نه رباط آبگینه از اهمیت برخوردار بود.
لباف خانیکی اضافه کرد: از آنجاییکه رباط آبگینه به مرور زمان به ویرانی کشیده شده و در زمان صفویه بخشی از آن با تمهیدات امنیتی خاصی مورد استفاده قرار گرفته بوده اما در نهایت بنای باشکوه و کم نظیر این رباط در زمان تیموریان به آغل گوسفندان تبدیل گشته بود.
وی اظهار داشت: البته نام شرف از آنجایی به این رباط داده شده که در سال ۱۳۱۹ خورشیدی «آندره گدار فرانسوی» با راهنمای محمود راد از این رباط بدون این که نام آنرا بداند، بازدید می کند و با پرسش نام محل از افراد محلی به کلمه «خرابه شَرَخ» محل زایش شتر که از بی اطلاعی فرد محلی نشات می گرفته، رسیده است.
لباف خانیکی تصریح کرد: آندره گدار هم کلمه شَرَخ را «شرف» شنیده و در سفرنامه اش برای این نام هم توجیهاتی آورده و نام «شرف الدین علی قمی» را هم مطرح کرده است. این برداشت اشتباه از نام این بنای باشکوه اما سرمشق دیگران قرار گرفته و همین اتفاق سبب شده تاریخی که در رباط آبگینه رخ داده، نادیده گرفته شده و حافظه تاریخی این رباط حذف شود.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب