تاكید بر ضرورت تدوین طرح جامع مدیریت بحران در بناهای تاریخی
فراجا: عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با انتقاد از بی توجهی در تهیه طرح جامع مدیریت بحران برای محوطه ها و بناهای تاریخی اظهار داشت: حتی آثار ثبت شده ایران در لیست آثار جهانی هم برنامه ای جامع برای مدیریت بحران ندارند.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، علیرضا انیسی با بیان این مطلب در نشست تخصصی «زلزله و میراث فرهنگی»، به برگزاری اولین همایش زلزله با مبحث مقاوم سازی بناهای تاریخی، در سال قبل و به دست امدن نتایج نسبتا موفقی از آن اشاره نمود و اظهار داشت: دومین همایش زلزله با مبحث مقاوم سازی بناهای تاریخی در سال آینده برگزار می گردد و مقرر است در آن به ایجاد دید وسیع تری درباره بناهای تاریخی و مبحث زلزله كمك برسیم.
وی با ابراز تاسف از غفلتِ نسبت به وقوع زلزله اظهار داشت: ما هیچگاه جدی به زلزله نمی پردازیم و باآنكه در سخن آن را مهم می دانیم اما در عمل به آن توجهی نمی شود. ازاین رو لازم است دیدگاه نسبت به این اتفاق تغییر كند، باید دقت نماییم كه چیزی به نام سانحه و حادثه بسیار جدی است و مقدمه رخداد یك بحران محسوب می شوند.
او درادامه به فقدان نیروی انسانی ماهر و آگاه به مبحث زلزله در حوزه میراث فرهنگی اشاره نمود و یكی از دلایل این امررا سختی مبحث و نبود تجربه لازم در این مقوله در كشور دانست.
انتقاد از حذف دروسِ "زلزله" در دانشگاه
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، نبود آموزش لازم در سطح دانشگاهی را از دیگر مشكلات موجود در این حوزه دانست و اظهار داشت: متخصصان در حوزه ساختمان و مهندسی سازه، با سیستم های سنتی سازه ای ناآشنا بوده و حتی آنها را قبول ندارند و گاه دخالت های آنها سبب تخریب بیشتر و تزلزل اثر می شوند.
او در ادامه با اشاره به آشنایی بسیار كلی متخصصان مرمت درباره زلزله، از حذف دروس "مدیریت بحران و بناهای تاریخی" و "مقاوم سازی بناهای تاریخی دربرابر زلزله" در رشته مرمت انتقاد كرد.
انیسی با اشاره به وجود بروكراسی خیلی سخت در نظام دستگاه اداری، این بروكراسی را عاملی دانست كه سبب می گردد پیشنهاد همكاری به سایر نهادها خیلی سخت و طولانی باشد و ادامه داد: در قرن ۲۱ در حوزه حفاظت از بناهای تاریخی و میراث فرهنگی، دو مبحث "مدیریت بحران با هدف كاهش اثرات حوادث بر انسان و جامعه انسانی" و " توسعه پایدارو نقش میراث فرهنگی" وجود دارد.
او در ادامه پیشنهاد تولید پایگاه پژوهشی مدیریت بحران و میراث فرهنگی در پژوهشگاه را مطرح كرد.
جایگاه اجتماعی موزه ها، از كمك به موزه در شرایط بحران جلوگیری می كند
شهرزاد امین شیرازی، عضو هیات علمی پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه ی این نشست با اشاره به این كه ایران در منطقه خاورمیانه بعد از تركیه دومین كشوری است كه تحت تاثیر زلزله قرار می گیرد، به بیان نكاتی فنی از این رخداد طبیعی پرداخت و اظهار داشت: تبعات زلزله به صورت دومینو دامنگیر موزه ها هم خواهد شد. در بعضی از قسمت ها بعد از زلزله بحران آتش سوزی رخ می دهد، چون همه تهران لوله كشی گاز شهری دارد، از این بابت بسیار صدمه پذیریم.
او با اشاره به صدمه پذیری آثار موزه ها نسبت به آبی كه برای خاموشی آتش استفاده می شود، طغیان عوامل بیولوژیك، سرقت و جابه جایی نامناسب آثار را از تبعات زلزله در موزه ها نام برد و تصریح كرد: تبعات زلزله به شدت صدمه رسان اند.
وی با تاكید بر ضرورت پشتیبانی قوی و مطمئن از تیم های بحران، اظهار نمود: پشتیبانیِ درست تنها در صورت وجود پروتكل ها، قوانین و مقررات مدیریت بحران امكان پذیر است.
امین شیرازی همینطور با اشاره به جایگاه اجتماعی موزه ها در زمان بحران، افزود: در این شرایط نمی توان انتظار داشت كه دغدغه نیروهای امدادی و حفاظتی، مراقب از موزه ها باشد. از جانب دیگر شبكه پشتیبانی هنوز طراحی نشده است، اگر به طور مثال یكی از موزه ها در منطقه ۱۲ دچار مشكل شود، به هیچ عنوان شبكه پشتیبانی برای آن طراحی نشده است و باید به طور جدی به آن فكر كرد.
ضرورت تهیه گزارش های فنی در میراث فرهنگی
ناصر نوروززاده چگینی، عضو هیأت مدیره ایكوموس ایران هم در سخنانی درباره ی تهدیدها، تنگناها و فرصت های بعد از زلزله بیان كرد: گزارش هایی كه در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره سوانح به مدیریت ها ارسال می شود، معمولا كارشناسی شده نیستند، این گزارش ها بیشتر گزارش های اطلاعاتی و گزارشی از اتفاقات و تخریب هاست.
وی هدف از ارسال این گزارش ها را دریافت اعتبار برای مرمت این آثار اعلام نمود و پیشنهاد داد: در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مانند سایر سازمان ها گزارش های فنی كه با حضور متخصصان تهیه و چاپ شده و آن ها بعنوان اسناد ملی باقی می ماند.
او با اشاره به وجود ۹ گسل اصلی در كشور، به تشریح این گسل ها پرداخت و با تاكید بر ضرورت توجه به این گسل ها اظهار داشت: خیلی از محوطه های زیستی ما در مسیر این گسل ها قرار دارند و اگر آماده نباشیم صدمه های زیادی به ما می رسد.
وی با اشاره به وجود زلزله ها در مشاهدات دیرینه شناسی در نقاط مختلف ایران هم اظهار داشت: به طور مثال در "بویین زهرا" از هزاره سوم زلزله اتفاق افتاده و در "آق تپه" در عشق آباد تركمنستان در هزاره دوم زلزله رخ داده است. همینطور برپایه متون درباری دوره آشوری در قرن های ۱۲ و ۱۳ پیش از میلاد زلزله و مرمت بناها رخ داده است.
چگینی در ادامه به تهدیدهایی كه زلزله در جامعه دارد، اشاره نمود و اظهار داشت: در بازدید از مناطق زلزله زده شاهد بودیم كه آثار خسارت زیادی ندیده بودند اما زندگی مردم به شدت صدمه دیده بود و همین صدمه به زندگی مردم می تواند در آینده سبب تغییراتی در سبك زندگی، فرهنگ و نوع نگاه مردم و سازه هایشان شود.
او اضافه كرد: در حوزه میراث فرهنگی نه تنها در زمینه رصد بناهای تاریخی مسئول هستیم بلكه باید به تخریب هایی كه در فضای زندگی مردم به وجود آمده هم توجه نماییم مردمی كه سنت ها، آداب و زندگی خاص خویش را دارند و زلزله سنت ها و آداب و زندگی آنها را مورد تهدید قرار داده است.
این عضو هیأت مدیره ایكوموس ایران با اشاره به تخریب روستاها در اثر زلزله كرمانشاه اظهار داشت: در بعضی موارد از روستاییان خواسته می گردد در محل دیگری خانه های خویش را بنا كنند كه گاه این محل روی محوطه تاریخی است و همین امر بسیار صدمه و از بین رفتن محوطه ی تاریخی می گردد.
او همینطور از روستاهایی اطلاع داد كه روی محوطه تاریخی قرار داشته و براثر زلزله تخریب شده اند و بیان كرد: از آنها خواسته می گردد همانجا را بازسازی كنند، كه این اقدام هم به معنای نابودی محوطه تاریخی خواهد بود. با استفاده از این فرصت باید با بنیاد مسكن هممكاری كرده و تصمیمات درستی گرفت.
آوار زلزله بر روی آثار هزاره دوم
سید محمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری هم در سخنانی با بیان این كه ایران به تازگی زلزله خیز نشده و آن پدیده جدیدی نیست، اظهار داشت: این نكته كه ما اخیرا نسبت به بحث زلزله توجه می نماییم، نشان داده است نسل های اخیر ما درغفلت بوده اند و گرنه پدیده زلزله از صدها هزار سال پیش از پیدایش بشر در این سرزمین وجود داشته و هیچ انسانی در این سرزمین به دنیا نیامده و عمر نكرده مگر این كه در این سرزمین حتما تجربه چند زلزله را پشت سر گذاشته است.
او با اشاره به این نكته كه امروز زلزله تهدید، تخریب، ضایعات و خسارات دارد، اظهار داشت: زلزله های گذشته هم همین عوارض را داشته است اما این كه امروز ما هنوز در این سرزمین هستیم نشان داده است گذشتگان راه حل هایی را برای تداوم زندگی در این سرزمین پیدا كرده بودند وگرنه همه از بین می رفتند.
وی در ادامه به حفاری های شهر تبریز اشاره نمود و اظهار داشت: در حفاری هایی كه در كنار مسجد "كبود" متعلق به دوره ایلخانی – تیموری انجام شده، در عمق ۱۷-۱۸ متری آثار هزاره دوم به دست آمد و بالای آن فقط آوار زلزله وجود داشت. یا در یك گورِ دوران اسلامی در عمق ۱۴ متری در جلوخان مسجد جامع قزوین آوار زلزله وجود داشته است.
حتما مردم ایران در گذشته راهكاری برای مقابله با زلزله داشته اند
بهشتی دستیابی به آب با استفاده از قنات ها را بسیار خلاقانه دانست و این پرسش را مطرح كرد كه «چگونه ایرانیان برای دستیابی به یك منبع كاملا پنهانی به اسم آب زیرزمینی به خلاقیتی به نام قنات دست پیدا كردند، اما همان انسان ها در برابر زلزله فقط تسلیم بوده و دست ها را بالا می بردند؟" معتقدم نمی توان این تصور پذیرفت، حتما مردم این سرزمین راهكارهایی برای مقابله با زلزله داشته اند.
وی با بیان این نكته كه در مقوله توجه به آثار تاریخی در نسبت با زلزله، تمركز روی تخریب ناشی از زلزله و راه های پیشگیری از صدمه و مقاوم سازی است، اظهار داشت: متاسفانه اصلا توجهی نداریم كه از این آثار می توان درس گرفت كه چگونه باید در این سرزمین زندگی نماییم و با پدیده ای مثل زلزله مواجه شویم.
بی توجهی به راهكارهای گذشتگان در مقابل زلزله
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه اظهار نمود: من در این سال ها و در میان این همه همایشی كه تابحال حداقل بعد از زلزله بم برگزار شده است، ندیدم كه یك نفر درباره راهكارهایی كه گذشتگان ما در مواجه با پدیده زلزله داشتند، صحبت كند بلكه بیشتر تمركز روی اصلاح خرابی ها بوده است.
او با اشاره به این كه این دیدگاه تنها به پدیده زلزله محدود نمی شود، اضافه كرد: این نگاه درباره همه بلایای طبیعی یا بحران های این سرزمین وجود دارد و فكر نمی نماییم كه در برابر این بلایا چه تمهیداتی داشته باشیم.
مهندسی ما خسارت وارد می كند
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این نكته كه امروز مهندسی ما خسارت تولید می كند، اظهار داشت: در شهر ماسوله پل می ساختند تا با سیل خراب شود تا شهر آباد بماند، اما ما امروز پل می سازیم كه خراب نشود و بنابراین شهر در اثر سیلی كه آیین نامه های ما را مراعات نمی كند و می آید، خراب می گردد.
بهشتی بیان كرد: ما از تجربه تاریخی زیست در سرزمین مان، بیشتر از هر جای دیگری می توانیم یاد بگیریم كه امروز با آنومالی ها در سرزمین خود چه نماییم، این در شرایطی است كه اصلا این پرسش را مطرح نمی نماییم و بنابراین این بلاها سرمان می آید.
مسابقه خالی كردن دل مردم راه انداخته ایم، موش آدمخوار چه صیغه ایست؟
او در ادامه با كنایه به انتشار خبر ۷۰ میلیون موش آدمخوار در تهران اظهار داشت: متاسفانه هم اكنون مسابقه خالی كردن دل مردم راه افتاده است این در شرایطی است كه راه حل درستی به مردم برای زندگی بین دو بحران نمی دهیم.
او با مثبت دانستن استفاده از علوم مختلف و تجربه های همه دنیا اظهار داشت: اما چرا از تجربه های خانه خودمان استفاده نمی كنیم؟ تجربه هایی كه درس های بزرگی می تواند داشته باشد، درس هایی كه لازم نیست بیاموزیم و فقط كافی است آنها را به یاد بیاوریم. مشكل ما نبود دانش و جهل نیست بلكه دچار آلزایمر و فراموشی شده ایم وگرنه در زبان، آیین، الگوهای زیستی و ناخودآگاه ما همه این ها وجود دارد.
او با بیان این نكته كه ما از حدود ۶۰-۷۰ سال پیش دچار این نسیان شده ایم، نحوه مصرف آب در خانه ها و تولید زباله در ۷۰ سال پیش را با امروز مقایسه كرد.
دلیل اصرار به استفاده از خشت
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با تاكید بر ضرورت یادآوری گذشته، اظهار داشت: مردم ایران در سرزمینی كوهستانی كه سنگ سهل الوصول ترین مصالح برای ساختمان در آن بوده، همیشه اصراربه استفاده از خشت داشتند، پس چطور شد كه در ۵۰-۶۰ سال قبل ایران رتبه نخست را در مصرف سنگ به دست آورد و هیچ كس هم اعتراضی نكرد.
او شیوه استفاده از مصالح را بلهوسانه دانست و اظهار داشت: استفاده از سنگ در همه جای دنیا نشانه اشرافیت است اما ما گمان می نماییم استفاده از سنگ در نمای ساختمان همچون واجبات است.
او خطاب به متخصصان پرسید: آیا یكی از بزرگترین تهدیدها هنگام زلزله، جدا شدن همین سنگ ها از ساختمان ها نیست؟ آیا این سنگ ها جان افرادی كه موفق شده اند از ساختمان ها بیرون بیایند را تهدید نمی كنند؟ چطور بعد از زلزله باید این سنگ ها را جمع كرد تا راه باز شود؟
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب