خانه های تاریخی؛ آینه فرهنگ و تمدن ایرانی، خانه یزدان پناه یادگاری از شکوه معماری قاجاری در دل قم به گزارش فراجا، قم یک پژوهشگر و مدرس دانشگاه اظهار داشت: خانه تاریخی یزدان پناه، یکی از بناهای برجسته باقیمانده از دوره قاجاریه، با قدمتی حدود ۱۲۰ سال در قلب بافت قدیم قم قرار دارد و الان بعنوان یک رستوران سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. علی اکبر غلامی تابش، پژوهشگر و نویسنده کتاب «ابنیه سنتی قم» در گفتگو با ایسنا اظهار نمود: خانه تاریخی یزدان پناه در خیابان باجک، کوچه ۱۱، پلاک ۹ و در نزدیکی گذر باغ پنبه واقع شده و از نظر معماری و تاریخی دارای ارزش بسیاری است. خانه یزدان پناه با مساحت ۸۸۴ مترمربع و زیربنای ۹۲۸ مترمربعی، یکی از خانه های بزرگ عصر قاجار به حساب می آید که دارای دو ورودی مجزا است. ورودی اصلی خانه دارای سردری بلند با طاق شلغمی آجری، چهار ستون سنگی مدور و تزئینات آجری و کاشی کاری کنگره ای است که به حیاط مرکزی راه دارد. وی افزود: این خانه شامل مجموعه ای از اتاق های پنج دری در جبهه های مختلف، یک شاهنشین با ستون های سنگی، و پلکان سنگی منتهی به ایوان اصلی است. برجسته ترین بخش این بنا، اتاق پنج دری در جبهه شمال غربی است که با کرسی چینی مرتفع تر، ستون های سنگی حجاری شده و تزئینات قاب بندی، جلوه ای خاص به ساختمان داده است. غلامی تابش اظهار نمود: زیرزمین خانه، که در قسمت جنوب غربی قرار دارد، با پوشش های کلیل یکدست و ستون های سنگی یکپارچه، فضایی خنک برای روزهای گرم تابستان فراهم می کرده است. این زیرزمین شامل مطبخ، انباری، آب انبار و سرداب بوده که در گذشته برای ذخیره آب و نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می گرفتند. مرمت و تغییر کاربری خانه وی افزود: در طول سالیان، تغییراتی در ساختار این بنا صورت گرفته است؛ همچون واگذاری بعضی از اتاق های جبهه غربی به همسایگان که منجر به تغییراتی در پلان اصلی شده است. با این وجود، خانه یزدان پناه همچنان اصالت خویش را حفظ نموده و در اواخر سال ۱۳۸۲ با تملک سازمان میراث فرهنگی، تحت مرمت و بازسازی قرار گرفت. هم اکنون، این بنای تاریخی به یک رستوران سنتی تبدیل گشته و علاوه بر حفظ هویت معماری گذشته، پذیرای گردشگران و علاقمندان به تاریخ و فرهنگ قاجاری است. حیاط مرکزی در معماری سنتی قم غلامی تابش با اشاره به اینکه معماری سنتی قم همواره به دنبال ایجاد فضایی متعادل بین عملکرد، اقلیم، و فرهنگ بوده است، اظهار داشت: یکی از بارزترین خصوصیت های این معماری، حیاط مرکزی است که علاوه بر نقش ساختاری در سازماندهی فضاهای خانه، تاثیر بسزایی در آسایش حرارتی، تعاملات اجتماعی و حفظ حریم شخصی دارد. وی با اشاره به اینکه حیاط مرکزی عنصر اصلی معماری در خانه های سنتی مناطق گرم و خشک مانند؛ قم، کاشان، یزد، اصفهان به حساب می آید، اظهار داشت: نظم هندسی و تقارن، وجود حوض آب و باغچه، ایوان ها و رواق ها و کنترل اقلیمی از خصوصیت های حیاط مرکزی است. این پژوهشگر، با اشاره به اینکه اغلب حیاط ها بر مبنای یک طرح محوری و متقارن طراحی شده اند، تصریح کرد: حوض مرکزی علاوه بر زیبایی، در خنک سازی هوای محیط از راه تبخیر مؤثر است، باغچه ها با درختان سایه انداز و گیاهان معطر به کیفیت زیستی فضا می افزایند. غلامی تابش افزود: ایوان ها و رواق ها فضاهای نیمه باز که اطراف حیاط را دربر می گیرند و نقش انتقال بین فضای باز و بسته را ایفا می کنند؛ همینطور طراحی حیاط باعث ایجاد کوران طبیعی، کاهش شدت گرما در تابستان و حفظ گرمای داخلی در زمستان می شود. تفکیک حیاط اندرونی و بیرونی وی با اشاره به اینکه خانه های تاریخی قم، بخصوص در دوره قاجار، به دو حیاط مستقل تقسیم می شدند که هرکدام عملکرد و هویت خاصی داشتند، اضافه کرد: حیاط اندرونی فضای خصوصی خانه محسوب می شد و فقط اعضای خانواده، بخصوص زنان، به آن دسترسی داشتند؛ ارتباط با فضاهای مسکونی اصلی مانند؛ اتاق های خواب، مطبخ (آشپزخانه) و بخش های خدماتی، داشتن امنیت و محصوریت، کارکرد اقلیمی و زیستی و تزئینات و معماری مجلل تر نسبت به حیاط بیرونی از خصوصیت های این حیاط است. غلامی تابش اظهار نمود: حیاط بیرونی بیشتر برای پذیرایی از میهمانان و انجام فعالیتهای رسمی و تجاری مورد استفاده قرار می گرفت؛ قرارگیری در مجاورت ورودی اصلی خانه برای پیشگیری از ورود افراد غریبه به فضای خصوصی، اتاق های پذیرایی (شاه نشین)، مهمانخانه، و دفاتر اداری و تزئینات و معماری ساده تر نسبت به حیاط اندرونی از خصوصیت های این حیاط است. این پژوهشگر با تکیه بر تاثیر تفکیک فضایی بر ساختار اجتماعی و فرهنگی، خاطرنشان کرد: تفکیک دو حیاط از اصول معماری اسلامی و سنتی قم بود که به حفظ حریم زنان و خانواده کمک می کرد؛ همینطور ایجاد سلسله مراتب فضایی یعنی دسترسی به فضاها به شکل لایه لایه و بر مبنای موقعیت اجتماعی و جنسیتی را امکانپذیر می کرد. وی نمونه های شاخص معماری دوحیاطی در قم را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: خانه پزدان پناه، خانه شاکری، خانه رهبری نمونه ای از خانه های دوحیاطی، دارای حیاط اندرونی مجزا از حیاط بیرونی هستند. این مدرس دانشگاه در انتها اظهار داشت: حیاط مرکزی و تفکیک اندرونی و بیرونی نه تنها اهمیت بالای ی در سازگاری معماری سنتی با اقلیم قم داشت، بلکه مبین نظام فرهنگی و اجتماعی مردم قم بود. این نوع طراحی، تلفیقی از عملکردگرایی، زیبایی شناسی، و رعایت اصول حریم شخصی را عرضه می داد که تا به امروز هم در معماری سنتی و نوین مورد توجه قرار دارد. 1404/01/04 13:00:59 0.0 / 5 156 تگهای خبر: خدمات , سازمان میراث فرهنگی , طراحی , كاربر این پست فراجا را می پسندید؟ (0) (0) تازه ترین مطالب مرتبط قیمت نقره و تاثیر آن بر سرمایه گذاری آینده چرا ندانم کاری می کنیم؟ دولت باید با سیاستگذاری تسهیل گری را در جذب سرمایه گذاری فراهم کند کشف شهری بزرگ در مصر نظرات بینندگان در مورد این پست فراجا نظر شما در مورد این پست فراجا نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۶ بعلاوه ۵