گزارش مهر از یافته های باستانی غار هستیجان؛
از جادوی نی تا کیسه های یک سانتی در نمایشگاه موزه ملی
فراجا: نمایشگاهی در موزه ملی ایران برپاست که در آن یافته های عجیبی از غار هستیجان به نمایش درآمده، از یک نی دوران ساسانی تا کیسه های یک سانتی و قسمتی از آستین و جواهرات.
به گزارش فراجا به نقل از مهر، نمایشگاهی در حاشیه برنامه های هفته پژوهش توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شده که ضمن معرفی دستاوردهای این پژوهشگاه در هر بخش، به معرفی یافته های کاوش در نخستین و تنها فصل از غار هستیجان نیز پرداخته است. غار زل یا تخت قلعه در بدنه صخره ای جنوب کوه تخته قلعه در فاصله ۱۴ کیلومتری جنوب شرق دلیجان و دو و نیم کیلومتری شمال شرق روستای هستیجان در سمت راست جاده آسفالته اصفهان به دلیجان در ارتفاعی به بلندی ۱۲۸۰ متری از سطح دریا قرار دارد و دهانه ورودی ان در ارتفاعی ۹ متری است که دسترسی به آن تنها با وسایل کوهنوردی و نردبان امکان پذیر است. غار دارای چندین دهلیز و طبقه است.
علاوه بر این بر اثر این حفاری های غیرمجاز، معماری موجود در دهلیزهای غار تخریب شده است. اشیای یافت ه شده در این فصل از کاوش غار، شامل پارچه ها چرم نوشته ها، ابزارهای چوبی، قطعات سفالی و بقایای استخوان های جانوری مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوران اسلامی هستند. این غاری در ماه مهر و آبان امسال بعد از ۷۰ سال مورد کاوش دیرینه شناسی قرار گرفته است و باستان شناسان را به این نتیجه رسانده که این غار در دهه ۳۰ تا ۵۰ شمسی توسط حفاران غیرمجاز، خالی از اثر شده است. این غار طی صد سال قبل بارها مورد دستبرد حفاران بدون مجوز قرار گرفته و خیلی از چرم نوشته های آن به خط پهلوی ساسانی غارت شده که تعداد زیادی از آنها در دانشگاه های آمریکا و آلمان و مجموعه های خصوصی نگهداری می شود.
بخشی از یک کفش در سمت راست تصویر حالا یافته های اندکی که از این کاوش به دست آمده، در نمایشگاهی قرار داده شده است تا اهمیت آنرا بیان کنند در حقیقت از حدود ۳۰۰ اثر یافت شده حدود ۳۵ اثر در معرض دید قرار گرفته است. یافته ای مهم در آمریکا با اهمیت ترین یافته های این غار مربوط به سندی است که از یک برادر به خواهری نوشته شده است این سند که حالا در خارج از کشور قرار دارد، سندی است که نشان میدهد ارج نهادن به مقام زن چقدر در دوره ساسانی و بعد از آن مهم بوده است. متن این نامه مورد توجه خیلی از باستان شناسان، پژوهشگران و زبان شناسان و کارشناسان و حتی بازدیدکنندگان قرار دارد. این نامه خصوصی متعلق به اواخر عصر ساسانی یا شروع دوران اسلامی در جایی میان قم و کاشان نوشته شده و نشان از رواج سواد و کتابت در بین عامه مردم ایران قبل از اسلام دارد. این سند حالا در کتابخانه بنکرافت در برکلی کالیفرنیا در ایالات متحده نگهداری می شود.
در آن نوشته شده: مروارید خواهر گرامی که ایزدان او را خوشبخت تر کنند، هر خوشبختی برای خواهرم باد، من به دست بختک، یک شیشه روغن برائت فرستادم، از تندرستی و آسایش خودت و فرخزاد برای من نامه بنویس و از «تندرستی» من و کودکانم آسوده خاطر باش. البته خط آخر این چرم نوشته عبارت، «روغن را زود بفرست» مورد اختلاف بین باستان شناسان است بعضی می گویند این جمله در این چرم نوشته وجود دارد و برخی آنرا نفی می کنند. باستان شناسان بر این باور هستند که بختک کسی بوده مانند پیک امروزی که نامه را جابه جا می کرده است.
این نامه جزئی از بایگانی بزرگی از اسناد پهلوی است که در یک یا چند مرکز اداری در منطقه ای میان شهرهای امروز قم و کاشان نوشته شده اند و امروز در مجموعه های مختلفی همچون در برکلی، برلین و لس آنجلس نگهداری می شوند. قدیمی ترین سند از این مجموعه؛ یک سند حقوقی از سال دوم هرمز شاهنشاه است. کیسه های بسیار کوچک مملو از دانه های ناشناس از دیگر یافته های این بخش از نمایشگاه، یک کیسه بسیار کوچک در حد یک سانتی و قرمز است که با نخی بسته شده است. کیسه های مشابه دیگری نیز وجود دارد که از این هم کوچک تر هستند و در اختیار باستان شناسان کاوشگر این محوطه قرار دارند آنها هنوز نمی دانند داخل این کیسه ها چیست.
تنها می دانند دانه های بسیار کوچکی هستند که در این کیسه ها نگهداری می شده اند. بدین سبب باید دانه های مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند تا ببینند چرا آنقدر اهمیت داشته اند که در کیسه ای نگهداری می کرده اند. کیسه کوچک دیگری که در اختیار عتیقه شناس قرار دارد، چرم هم به آن دوخته شده است و از مدلهای نمایش داده شده در این نمایشگاه نیز کوچک تر هستند.
بخشی از یک آستین بدون صاحب! قسمتی از آستین های یک لباس که مشخص نیست صاحبش کجاست و چه بلایی بر سرش آمده که گوشه ای از لباسش هنوز میان سنگ ها و فضای خشک غار مانده است. این سر آستین ها الان در ویترین موزه قرار دارد به همراه قسمتی از یک کفش که پایی ندارد. چرم نوشته های دیگری از اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی وجود داشته که هنوز بازخوانی نشده اند ولی جالب اینجاست که پارچه های یافت شده در این غار بسیار زیاد بوده اند آنقدر که محمدرضا نعمتی در همایشی که پیرامون یافته های این غار برگزار گردید، اظهار داشت: هنگام کاوش وقتی به این محوطه رسیدیم زیر پایمان تماماً پارچه بود.
حالا قسمتی از این پارچه ها، چرم نوشته ها و ریسمان هایی که از موی بز بافته شده در سالن موزه ملی ایران در معرض دید قرار گرفته است. جادوی نی یکی از یافته ها مربوط به قلم نی است قلم نی که بطورکامل شبیه به قلم های امروزی است با همان تراش و ترکیب. این قلم نشان میدهد که از دوران ساسانی، با این ابزار هم نوشته هایی داشته ایم. باستان شناسان بر این باور هستند که با این کشف ۱۴۰۰ سال قلم نویسی با نی عقب کشیده شد.
سفال نوشته، گل مهر قالبی، گل مهر انگشتری، پلمپ های گلی، قسمتی از سبد حصیری، ابزارها و شانه های چوبی و یک گردنبند به همراه پارچه های آن زمان بخش دیگری از نمایشگاه یافته های غار هستیجان است. این نمایشگاه در موزه ملی ایران به مناسبت هفته پژوهش برگزار شده و تا روز دوشنبه ۲۷ آذرماه همزمان با مراسم اختتامیه برنامه های هفته پژوهش در سالن نمایشگاه ها آماده بازدید عموم مردم است.
منبع: faraja.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب