، شرق اصفهان، خشك اما دیدنی،
قلعه طهمورثات
فراجا: قلعه طهمورثات در روستایی با همین نام در 90 كیلومتری شرق اصفهان و در نزدیكی شهر ورزنه قرار دارد كه بازمانده دوران قاجار و دارای 6 برج دیده بانی و یك شاه دژ در مركز است، معماری این قلعه متقارن و برای دوستداران هنر معماری بسیار جالب توجه است.
به گزارش فراجا به نقل از ایسنا، در روستای طهمورثات كه قدری بیشتر از 300 نفر جمعیت و تنها 3 كیلومتر از شهر ورزنه فاصله دارد، قلعه ای وجود دارد كه از روزگار قاجار به جای مانده و محل زندگی سران و بزرگان روستا بوده است. این روستا در 90 كیلومتری شرق اصفهان و در دل بحران آب قرار دارد.
بانی ساخت این قلعه اكبر خان نام داشته است. این قلعه دارای 6 برج دیده بانی و یك شاه دژ در مركز است. ارتفاع برج ها به 7 متر و دیوارهای اطراف عمارت حدود 6 متر هستند. كل این مجموعه 5 هزار متر مربع مساحت دارد و شامل 5 خانه اربابی است كه معماری منحصر به فرد و بسیار متقارن آن، وجه تمایزش به حساب می آید.
ورودی قلعه در ضلع شرقی قرار دارد. شاه دژ از چهار سو تحت حمایت برج های دیده بانی قرار دارد و در فاصله ای مناسب برای تولید امنیت نسبت به در ورودی قرار گرفته است. از پشت بام هر دو منزل دو طرف شاه دژ امكان رفت و آمد به قلعه مركزی وجود دارد و این مساله در هنگام خطر حلقه ای برای امداد و یا فرار بوجود می آورد. منزل خلیل خان، حسن خان، یدالله خان، خسورخان و كریم خان و منزل رضاخان در این مجموعه كنار یكدیگر قرار دارند.
منزل خلیل خان
در ابتدای ورود به قلعه در سمت راست وارد منزل خلیل خان می شویم. طرح این خانه مبتنی بر انتظام فضاهای مختلف، بر گرد یك حیاط میانی مربه شكل است. برای ورود به خانه باید از سر دری تو نشسته و یك هشتی و دالانی كه به گوشه حیاط راه می برد گذشت. هشتی، در دیگری دارد كه به یكی از اتاق های جبهه جنوبی باز میشود. بیشتر فضاهای بنا در دو جبهه شمالی و غربی حیاط واقع است.
جبهه های شرقی و جنوبی به فضاهای نیم باز، صفه و ایوان اختصاص یافته است. تركیب كلی دو بخش شمالی و جنوبی مانند یكدیگر است با این تفاوت كه در مركز یكی، "سه دری" و در مركز دیگری؛ ایوان واقع است. جبهه های شرقی و غربی حیاط هم بسیار شبیه به هم است. در جبهه غربی یك سه دری و یك صفه زیبا در جلو و در جبهه شرقی یك صفه كاملاً مشابه كه نمایی از سه دری در آن انعكاس یافته است وجود دارد.
در دو سوی فضای میانی از جبهه شمالی و جنوبی اتاقهای مشابه با یك در وجود دارد و در چهار گوشه حیاط راهرویی به چشم می خورد كه راهرو شمال شرقی به برجك دیده بانی، راهرو شمال غربی به مطبخ، راهرو جنوب شرقی به چاه آب و انباری، و راهرو جنوب غربی به یك هشتی منتهی می گردد.
منزل حسن خان
در مقابل منزل خلیل خان، در نیمه جنوبی قلعه، منزل حسن خان وجود دارد طرح این خانه هم مبتنی بر انتظام فضاهای مختلف به گرد یك حیاط میانی است. حیاط به شكل مربع است و بیشتر فضاهای خانه در جبهه شمالی و جنوبی واقع است. جبهه شرقی و غربی بنا به یك صفه كم عرض و قرینه هم تعلق یافته است برای ورود به بنا باید از یك سر در و راهروی كوتاه كه به صورت غیر مستقیم به گوشه حیاط راه می برد گذشت. در اینجا بر عكس منازل دیگر از هشتی خبری نیست و در ابتدای ورود به راهرو یك در به اتاق جبهه شمالی و یك در قرینه آن به انباری باز می گردد.
منزل ید اله خان
مقابل ورودی قلعه، منزل ید اله خان قرار دارد. این بنا و منزل هم جوار هسته اولیه قلعه را تشكیل میداده است. بنا خانه ای است یك طبقه كه فضاهای آن با نظمی كامل در اطراف یك حیاط نشسته اند. با عبور از سر دری زیبا و هشتی به قسمتی می رسیم كه سرآغاز دو دالان است یكی منتهی به منزل خلیل خان و دیگری منتهی به منزل خسرو خان. بعد از عبور از دالان مربوطه كه نسبتاً طولانی است به صورت غیر مستقیم به حیاط می رسیم.
حیاط و فضاهای اطراف آن همه قاعده هایی منظم با اشكال كامل هندسی دارند. نمای جبهه شمالی متشكل از یك سه دری در بین و در طرفین دو اتاق است كه قرینه آن به صورت فضای باز یعنی سه ایوان كوچك در جبهه جنوبی قابل مشاهده می باشد. در جبهه غربی هم به تقلید از جبهه شرقی می توانیم یك سه دری را مشاهده نماییم كه بین دو راهرو قرار گرفته است. راهرو شمال شرقی به برجك دیده بانی، راهرو شمال غربی به مطبخ و چاه آب منتهی می گردد. راهرو جنوب شرقی مسیر ورود به حیاط و راهرو جنوب غربی مسیر ورود به راه پله های پشت بام است.
منزل خسروخان و كریم خان
منزل خسرو خان و كریم خان كه یك منزل به حساب می آید دقیقاً در كنار و ضلع جنوبی منزل ید اله خان واقع است. این خانه كه هشتی و دالانی مشترك با خانه ید اله خان دارد در نقطه ای از دالان مشترك جدا و با دالانی دیگر به حیاط منتهی می گردد.در این خانه هم بر مبنای الگوهای معماری درون گرا، فضاهای گوناگون مشتاقانه به گرد حیاط حلقه زده اند و به آن نظر می كنند. حیاط خانه مربع و فضاهای اصلی خانه در چهار طرف آن واقع شده اند.
منزل رضاخان
حیاط میانی با فضاهایی بر گرداگرد آن انتظام كلی این بنا را شكل داده است. خانه یك دستگاه ورودی دارد متشكل از سر در، هشتی و راهرویی كه به گوشه حیاط منتهی می گردد. انتظام فضاهای پیرامون حیاط، مطابق با همان نظم و هندسه تقارن و متداول در خانه های دیگر قلعه است. نماهای حیاط دو به دو رو به یكدیگر نشسته اند و گویی با هم سخن می گویند.
جبهه شرقی با یك سه دری در وسط و دو اتاق در جانبین فضا های اصلی خانه را تشكیل داده. این سه دری با یك در اصلی در بین و دو راهرو كوتاه كه ورودی های دیگر اتاق را تشكیل می دهد و چند ضلعی بودن فضای داخلی آن گویی بر عنصر اصلی خانه تاكید می كند. جبهه غربی تنها فضای باز خانه است كه به سه ایوانچه اختصاص یافته و به طرز بسیار زیبای توانسته با جبهه شرقی تقارن ظاهری پیدا نماید
از قلعه طهمورثات هم اكنون آنطور كه باید حفاظت نمی گردد و كاربری فعالی در آن وجود ندارد. این قلعه تنها یكی از جاذبه های مختلف شرق اصفهان است. با سفر به شرق اصفهان به اقتصاد صدمه دیده این منطقه كمك خواهید كرد.
این مطلب را می پسندید؟
(2)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب