گزارش فراجا؛
صنایع دستی و گردشگری در برنامه هفتم توسعه
به گزارش فراجا، توجه به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همواره در سیاستهای کلی برنامه های پنجساله توسعه مقام معظم رهبری ابلاغ گردیده این بارهم در برنامه هفتم توسعه گردشگری و ترویج صنایع دستی تاکید گردیده است.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ برنامه های توسعه در ایران سابقه زیادی دارد ایران تا پیش از انقلاب، پنج برنامه توسعه در یک بازه زمانی ۳۰ ساله داشته است. بعد از انقلاب هم از سال ۶۸ تا ۱۴۰۰ شش برنامه تدوین شده است.
اینکه چقدر برنامه ریزی ها برای اجرای این برنامه ها پیش رفته به علل مختلفی بستگی دارد اما نکته مهم اینجاست که در این برنامه ها بخصوص در سال های اخیر توجه به مبحث گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی مورد توجه مقام معظم رهبری بوده است.
به نحوی که در ابلاغ سیاست های کلی این برنامه ها توجه به حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تاکید گردیده است.
هویت بخشی به سیمای شهر و روستا در برنامه پنجم
سال ۱۳۸۷ حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامه ای به احمدی نژاد رئیس جمهور وقت، سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه را ابلاغ کردند.
در متن این ابلاغیه هم آمده بود: هویت بخشی به سیمای شهر و روستا، باز آفرینی و روزآمد سازی معماری ایرانی _ اسلامی، رعایت معیارهای پیشرفته برای ایمنی بناها و استقامت ساخت و سازها، اهتمام به توسعه ورزش و پشتیبانی از گسترش فعالیتهای گردشگری با تاکید بر سفرهای زیارتی.
پس از تدوین برنامه؛ در ماده ۱۱ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه ایران از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ که سازمان میراث فرهنگی هنوز به وزارت تبدیل نشده بود آمد: سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجاز است اقدامات قانونی در جهت امکان ایجاد مراکز فرهنگی و گردشگری و نحوه تأسیس مراکز تخصصی غیردولتی را در زمینه میراث فرهنگی از قبیل موزه ها، مرمت آثار فرهنگی و تاریخی، کارشناسی اموال تاریخی و فرهنگی و همینطور مراکزی جهت نظارت بر مراکز اقامتی، پذیرایی، دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری با استاندارد لازم و شرایط سهل و آسان را فراهم آورد.
همچنین از طریق اندازی موزه های تخصصی بخصوص موزه های دفاع مقدس و شهدا توسط مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، تعاونی و بخش خصوصی حمایت مالی کند.
از ایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ سنتی عشایری و روستایی توسط بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی و تعاونی با رعایت موازین اسلامی به منظور توسعه گردشگری آن مناطق حمایت مالی شود.
ضمن این که می بایست از مالکیت و حقوق قانونی مالکین بناها و آثار و اشیاء تاریخی منقول در جهت حفظ، صیانت و کاربرد مناسب آنها و اقدامات لازم جهت بیمه آثار فرهنگی، هنری و تاریخی حمایت مالی و معنوی نماید. ه آثار فرهنگی تاریخی و میراث معنوی حوزه فرهنگی ایران، موجود در کشورهای همسایه و منطقه و سایر کشورها بعنوان میراث فرهنگی را شناسایی و از آنها حمایت کند.
در ماده ۱۲ این برنامه هم دولت به منظور تعمیق ارزشها، باورها و فرهنگ مبتنی بر هویت اسلامی و ترویج سیره و سنت خاندان علیهم السلام و استفاده بهینه از ظرفیت معنوی اماکن زیارتی بخصوص در شهرهای مقدس مشهد، قم و شیراز نسبت به انجام برخی امور تا آخر برنامه اقدام نماید. مانند شناسایی دقیق نیازها و مشکلات زوار، برنامه ریزی و تدوین ساز و کارهای لازم جهت ساماندهی امور زوار و تأمین زیرساختهای لازم از راه پشتیبانی از شهرداری ها و بخشهای غیردولتی، توسعه امکانات، فعالیتهای فرهنگی و خدمات زیارتی در قطب های زیارتی و گردشگری مذهبی و فراهم کردن زمینه زیارت مطلوب و اجرای پروژه های زیربنایی مورد نیاز در چارچوب بودجه های سنواتی.
افزایش پنج برابری توریستهای خارجی در برنامه ششم
در سال ۹۴ هم حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامه ای به روحانی رئیس جمهور وقت، سیاست های کلی برنامه ششم توسعه (از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰) را ابلاغ کردند. در بخش امور اجتماعی این ابلاغیه پشتیبانی از صنایع دستی و صیانت از میراث فرهنگی کشور، هویت بخشی به سیمای شهر و روستا و بازآفرینی و روزآمدسازی معماری اسلامی – ایرانی و توسعه پایدار صنعت ایرانگردی بگونه ای که ایرانگردهای خارجی تا آخر برنامه ششم به حداقل پنج برابر افزایش یابد؛ مورد توجه قرار گرفته است.
در متن برنامه ششم توسعه؛ نمایندگان مجلس هم تکلیف دستگاههای اجرایی را برای صیانت از میراث فرهنگی، پشتیبانی از صنایع دستی و توسعه گردشگری مشخص کردند. بعنوان نمونه؛ در ماده ۹۸ برنامه ششم توسعه آمده که دستگاههای اجرایی مکلفند به منظور صیانت از میراث فرهنگی و پشتیبانی از صنایع دستی و تشویق و توسعه گردشگری بعضی از اقدامات را انجام دهند.
از جمله هزینه های در ارتباط با پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیرمنقول ثبت شده در لیست آثار ملی و لیست های ذیربط آثار در اختیار و در حیطه وظایف تخصصی همان دستگاه را در چارچوب بودجه سنواتی از محل اعتبارات خود تأمین کنند.
این اعتبارات در چهارچوب چارچوب قانونی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هزینه می شود. همینطور تأسیسات گردشگری از هر نظر تابع قوانین و مقررات بخش صنعت توریسم به استثنای معافیت های مالیاتی است و از شمول قانون نظام صنفی مستثنی هستند.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موظف است به منظور حفظ و صیانت از میراث فرهنگی اقدام لازم را با همکاری و هماهنگی سایر دستگاههای اجرایی ذیربط به منظور شناسایی، مستندسازی، حفاظت و مرمت و معرفی میراث فرهنگی (اعم از ملموس و ناملموس) میراث طبیعی، ایجاد شهرهای جهانی صنایع دستی و احیای هنرهای سنتی درحال زوال در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی و ثبت در لیست میراث جهانی را طبق بودجه سنواتی به عمل آورد.
در ماده ۱۰۰ هم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مکلف است تا آخر سال اول اجرای قانون برنامه، سند استراتژیک توسعه گردشگری را در چهارچوب قوانین مربوطه با رویکرد استفاده حداکثری از بخش خصوصی جهت تصویب هیأت وزیران ارائه نماید.
ترویج صنایع دستی در برنامه هفتم
در روزهای اخیر و در جریان تدوین برنامه هفتم توسعه؛ سیاست های کلی برنامه هفتم از جانب مقام معظم رهبری ابلاغ گردید. در متن این نامه هم توسعه صنعت توریسم و ترویج صنایع دستی در حوزه امور فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.
مریم جلالی معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی در رابطه با بند ۱۷ سیاست های کلی برنامه هفتم معتقد است: در سیاست های ابلاغی، کلیدواژه هایی وجود دارد که توجه به صنایع دستی، اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد هویت بنیان محدود به بند ۱۷ نیست بلکه در سایر بندهای دیگر این سیاست ها می شود رگه هایی از اقتصاد دانش بنیان را پیدا کرد که می تواند ارتباط مستقیم با صنایع دستی داشته باشد.
وی گفته است: ترویج یعنی ورود صنایع دستی به زندگی مردم و ما باید بتوانیم زنجیره ارزش صنایع دستی را فراهم نماییم. زنجیره ای که از تولید آغاز می شود و با فروش و صادرات تمام می شود. صنایع دستی در سند آمایش سرزمینی هم جایگاه ویژه ای دارد، در کنار این، مردمی بودن صنایع دستی یکی از مهم ترین مشخصه های آن است که بر عدالت محور بودن آن هم تاکید دارد.
جلالی بیان نمود: این نشانه گذاری که مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه با کلیدواژه های دقیق انجام داده اند برای ما مشخص می کند که برای ترویج صنایع دستی باید به تمام حوزه ها همچون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی توجه داشته باشیم. چون که صنایع دستی در همه حوزه ها می تواند نقش آفرینی کند.
معاون صنایع دستی کشور افزود: در کنار ترویج صنایع دستی، موضوعات مهم دیگری مانند آموزش وجود دارد که باید به آن بیشتر از پیش توجه کرد.
جلالی اظهار نمود: با عنایت به ابلاغ سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه، طرح عظیم اقتصادی مبتنی بر آینده نگری در برنامه هفتم را تهیه خواهیم کرد که در این طرح به موضوعات مختلفی مانند رشد و شکوفایی بانوان و هم خانواده محور بودن صنایع دستی توجه ویژه ای خواهد شد.
وی اظهار داشت: ابلاغ این سیاست ها از جانب مقام معظم رهبری مأموریتی را بر عهده شرکتهای دانش بنیان هم قرار می دهد تا همکاری این شرکت ها و مجموعه ها با حوزه صنایع دستی تقویت شود تا شاهد رشد و شکوفایی هرچه بیشتر و بهتر صنایع دستی ایرانی باشیم.
علی اصغر شالبافیان معاون گردشگری کشور هم در رابطه با برنامه هفتم گفته است: برنامه هفتم توسعه را در پیش داریم، باید جهت گیری هایی برای گردشگری و منافع ملی در نظر گرفته و در این برنامه لحاظ شود. بعضی از مقررات و دستورالعمل ها باید بازنگری شود. بررسی برنامه های پنجساله نشان داده است که در برنامه پنجم به حوزه معماری ایرانی و اسلامی و معیارهای پیشرفته ایمنی بناها توجه شده است این بدان مفهوم است که در این عرصه ایران همچنان با مشکل مواجه بوده و البته هنوز هم هست. همینطور در این برنامه موزه های تخصصی بخصوص در حوزه دفاع مقدس بوجود آمده است هم اکنون هم شهرهای مختلف بخصوص مراکز استان ها موزه های دفاع مقدس وجود دارد. باز هم در برنامه ششم توسعه توجه به معماری ایرانی و اسلامی مورد توجه قرار گرفته است ازاین رو اهمیت آن به حدی بوده که در این برنامه هم تکرار شده و در واقع در این خصوص هم اقدامی نشده که اگر این مهم انجام شده بود، بر جنبه های دیگر آن تاکید می شد این موضوعی است که اخیراً عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هم به آن توجه کرده و از واژه «بساز بفروش ها» در صحبت های خود بهره برده و اعلام می کند که معماری ایرانی اسلامی دست خوش تغییرات نامطلوبی شده است. اما در حوزه حفظ آثار و فرهنگ عشایری و روستایی که در برنامه پنجم به آن اشاره شده؛ اقدام خاصی دیده نمی گردد مگر راه اندازی بوم گردی ها. بیمه آثار تاریخی و فرهنگی هم هنوز با مشکل مواجه هست. در حوزه شناسایی آثار ایرانی موجود در کشورهای همسایه شاهد اتفاق ویژه ای برای شناسایی یا حتی پشتیبانی از آنها دیده نشده است به صورت مثال قرار بود ایران برای مرمت طاق کسری به کمک عراق برود اما این همراهی محقق نشد یا این که هیچگاه تیم یا گروه کارشناسی برای شناسایی آثار ایرانی در خارج از مرزها شکل نگرفته و تا کنون هر چه اخبار از این دست رسیده در اثر یک اتفاق بوده است و پژوهشی در اینباره انجام نشده است. اما میتوان گفت برای حوزه رسیدگی به امور زائرین و تأمین زیرساخت های لازم با کمک شهرداری ها، بخش های غیر دولتی و بخش های خصوصی اقدامات گوناگونی در شهرهای زیارتی ایران انجام گرفته است. اجرای برنامه ششم توسعه از اواخر سال ۹۸ با مشکل شیوع کرونا مواجه گردید به تبع آن خیلی از برنامه ابتر ماند. مانند افزایش حداقل پنج برابری توریستهای خارجی ورودی به ایران. البته طبق این برنامه تأسیسات گردشگری از شمول قانون نظام صنفی مستثنی شدند و تابع مقررات بخش گردشگری قرار گرفتند. همینطور ایجاد شهرهای جهانی صنایع دستی و احیای هنرهای سنتی در برنامه ششم توسعه آورده شده این درحالی است که بیان نشده شهرهای جهانی می بایست چه چشم اندازی داشته باشند ولو این که دیده می شود شهرهایی در حوزه صنایع دستی جهانی شدند اما اتفاق اقتصادی مهمی در آنها رخ نداد یا این که بعضی از رشته های صنایع دستی احیا شدند اما به مرحله توزیع یا فروش و معرفی نرسیدند. همینطور باآنکه طبق برنامه؛ سند استراتژیک توسعه گردشگری کشور نوشته شده اما این سند مورد نقد خیلی از فعالان گردشگری و کارشناسان این حوزه قرار گرفته است. حالا در برنامه هفتم به مبحث توسعه گردشگری در سطح کلی پرداخته شده است ولی هنوز اعلام نشده مقرر است این توسعه گردشگری چطور اتفاق بیفتد ضمن این که باز هم به حوزه صنایع دستی پرداخته شده و نشان داده است ترویج آن در سال های اخیر هنوز نتوانسته نظر جمعی را کسب کند.
منبع: فراجا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب